Het hemelboek - Leesbevordering in de klas

Het hemelboek Hoe ontstaat dat magische poollicht? Kan het echt kikkers regenen?
Zijn er werkelijk geen twee sneeuwvlokjes hetzelfde?
Wist je dat regenbogen geen bogen maar cirkels zijn? (De stiekemerds.)
Waarom zullen we nooit meer een orkaan met de naam Gustav tegenkomen?
Wat is de straalstroom? Bestaan luchtspiegelingen echt?

Word een doorgewinterde wolkenspotter. Leer meer over mist, Saharazand, sneeuw en regen, de mistral en de sirocco, hoge- en lagedrukgebieden, weerballonnen en zeppelins. Ontdek prachtige optische fenomenen, zoals regenbogen, bijzonnen en corona’s (de mooie versie) en kom tot de conclusie dat werkelijk alles op de een of andere manier met elkaar samenhangt.

Recensie

Sarah Devos deelt in dit boek haar verwondering voor de hemel met jou. Ze volgde de cursus weerkunde bij Volkssterrenwacht Urania en dompelde zich helemaal onder in de wereld van wind, weer en wolken. Ze deelt haar verwondering in het voorwoord, wat dit boek direct heel persoonlijk maakt. Dat wordt nog eens versterkt door de tekst in de inleiding:

Beschouw mij maar als die vriendin die jou tijdens een avondje café op een bierviltje probeert uit te leggen hoe enkele dingen in elkaar zitten. (blz. 12)

Daarmee wordt echter ook gelijk duidelijk dat Devos zich in dit boek niet tot kinderen richt, maar tot volwassenen. Ook is haar Vlaamse achtergrond duidelijk hoorbaar en dat zal tijdens het lezen van dit boek ook meermaals opvallen. Maar ook al is dit dus helemaal geen kinderboek, het is wél ontzettend interessant om dit boek te gebruiken tijdens lessen over het weer. Niet alleen legt Devos ongeveer álles wat er te weten valt op zeer heldere wijze uit, ze doet dit ook op een ongelooflijk fijne, informele manier, die kinderen ook zeker zal aanspreken.

Er bestaat ook nog zoiets als een wolkbreuk. Dat is een regenbui die van flash mobs houdt: ze verschijnt uit het niets, komt met veel poeha tevoorschijn, verdwijnt weer heel plots en laat daarbij iedereen verbijsterd achter. (blz. 99)

Zo legt Devos in dit boek uit verder nog uit hoe de atmosfeer in elkaar zit, ze vertelt over wind en luchtdruk, over hoe je de straalstroom te zien krijgt, hoe het kwam dat er tijdens de lockdown minder wolken waren, je leert tellen met bliksem en ze laat zien hoe fascinerend hagelstenen en regendruppels zijn.

Valt het jou ook op dat water of waterdamp (dat is water in de gasvorm) echt maar een erg klein deeltje uitmaakt van de volledige atmosfeer? Nochtans bestaan alle wolken uit waterdruppels of ijskristallen, dus je zou denken dat het meer was, niet? (Gelukkig zit er ook maar een minuscuul deeltje helium in de lucht, het gas dat soms in ballonnen zit, of we zouden allemaal net zo praten als een smurf.) (blz. 18)

Haar uitleg is niet alleen vermakelijk, maar voor kinderen over het algemeen herkenbaar en goed te volgen. Zo gebruikt ze voor de uitleg van de samenstelling van de atmosfeer de voorstelling van een klaslokaal. Af en toe wordt het wel heel erg technisch en ingewikkeld en is de tekst beter geschikt voor echte die-hard-weerfans. Kinderen kunnen die stukken echter zonder probleem overslaan en zich bijv. richten op het wolkenspotten of het lezen over vliegen in een F-16 (want ja, er is ook een heel hoofdstuk over ‘vogels & andere luchtacrobaten’).

Door de vele grapjes en verrassende opmerkingen (hoe je windkracht 4 herkent op de schaal van Beaufort: Je kapsel gaat eraan.) wordt Het hemelboek geen moment saai. Het leest extra fijn, doordat Devos de lezer steeds aanspreekt en keer op keer de nieuwsgierigheid en ontdekkingszin aanzwengelt. Leuk is ook dat ze naar haar andere boeken – Het ruimteboek of Het zeeboek – verwijst; dat geeft extra mooi aan hoe alles met elkaar samenhangt! Een heerlijk boek voor in de klas dus, dat je fantastisch goed kunt gebruiken voor natuurlessen.

Lestips

Als je nou een boek zoekt met rijke taal over een zeer schools onderwerp als het weer en de atmosfeer, dan zit je met dit boek helemaal goed. Kijk vooral even in de inhoudsopgave (in het inkijkexemplaar) welke onderwerpen in dit boek allemaal aan bod komen en gebruik de uitleg in je lessen! Zo wordt niet alleen lezen leuk, maar leren vooral ook.

Hoe leuk is het ook om aan de hand van dit boek met je klas wolken te gaan bekijken?! (Wolkenspotten voor beginners – blz. 86). Of ga hagel ontleden:

Ren volgende keer eens naar buiten (ná de hagelbui lijkt me het slimst), raap een paar dikke hagelbollen op en snijd ze snel in de helft. Met wat geluk zie je de laagjes met je eigen ogen. (blz. 111)

Verrassend is verder het hoofdstuk waarin trekvogels worden besproken (en hoe hoog en snel ze daarbij kunnen vliegen).

Net zoals bij Het zeeboek van Sarah Devos, lenen haar informatieve teksten zich uitermate goed om te lezen met de close reading aanpak: juist doordat ze er veel spreektaal en grapjes in verwerkt, is de tekst niet zo recht-door-zee als kinderen gewend zijn. Doordat de tekst bovendien niet voor kinderen geschreven is, is deze zeer authentiek en zullen ze ook flink wat moeilijke woorden tegenkomen. Interessant om dit dus gezamenlijk uit te pluizen!