Het uurwerkmysterie

door Sam Sedgman

De vader van Isaac is de klokkenmaker van de Big Ben in Londen. Op de avond dat hij de klok een uur terug moet zetten, verdwijnt hij plotseling in het niets. Hij laat alleen een gebroken zakhorloge en een geheimzinnige boodschap achter.

Samen met zijn maatje Hattie begint Isaac aan een race tegen de klok. Het wordt een adembenemende zoektocht vol raadsels en puzzels om achter de waarheid te komen. Zou de verdwijning van Isaacs vader iets te maken hebben met de invoering van de Nieuwe-Tijdwet? Niet alleen Isaacs vader, maar heel Engeland is in gevaar …

Vertaald door Merel Leene.

Recensie

©2024, Condor, illustratie van Stephanie Shafer uit Het uurwerkmysterie

Dit intrigerende, raadselachtige verhaal is niet alleen een spannende detective, maar heeft een interessant toekomstrandje en gaat voor een groot gedeelte over macht en politiek.

Er is namelijk een hoop aan de hand in het Verenigd Koninkrijk: er moet gestemd worden over de Nieuwe-Tijdwet, een wet waarmee de decimale tijd in wordt gevoerd en een dag nog maar uit tien uur bestaat en een uur uit honderd minuten. Dat is ingewikkelder dan het in eerste instantie misschien lijkt. Zo lees je in het boek welke grote gevolgen dit voor de maatschappij heeft, maar ook hoe de werking van de atoomklok verandert. Met dit intelligente verhaal kun je je hersenen behoorlijk laten kraken.

‘Maakt de Nieuwe Tijd de atoomklok niet onnauwkeurig?’ vroeg Isaac. ‘Moet u geen nieuwe bouwen als de seconden en minuten en zo veranderen?’
‘Helemaal niet,’ antwoordde Max. ‘Onze klok blijft tikken. En wij kunnen de tikken nog steeds tellen. Het enige wat verandert, is de hoeveelheid tikken die er in een nieuwe seconde gaan. Niet negen miljard, maar een ander getal. We kunnen hem opnieuw programmeren. Onze klok en alle andere klokken kunnen hetzelfde blijven. De Nieuwe Tijd verandert wát we meten, niet hóé we het meten.’ (blz. 186)

©2024, Condor, illustratie van Stephanie Shafer uit Het uurwerkmysterie

De invoering van de Nieuwe-Tijdwet lijkt iets te maken te hebben met de verdwijning van Isaacs vader. Op de avond dat de wintertijd moest worden ingevoerd, is hij op mysterieuze wijze uit de toren van de Big Ben verdwenen. Isaac komt daardoor bij zijn peetvader terecht, oom Sol, die toevallig de voorzitter is van het Lagerhuis. Samen met diens stoere dochter Hattie gaat Isaac op onderzoek uit. Ze kunnen zich vrij bewegen door Westminster Hall – hoe cool is dat?! – waardoor je een bijzonder kijkje achter de schermen krijgt bij de Engelse politiek.

Het verhaal wordt verluchtigd door diverse zwart-wit illustraties en om in de sfeer te blijven, begint ieder hoofdstuk met een klok, waarbij de minutenwijzer het nummer aangeeft. Het zijn er precies zestig… Ook vind je een mooie plattegrond van het parlementsterrein en een dwarsdoorsnede van de Big Ben (die eigenlijk de Elizabeth Tower heet) in het boek.

Het verhaal zit ontzettend ingenieus in elkaar. Niet alleen zit er veel boeiende informatie in het verhaal verwerkt, er zijn ook flink wat raadsels op te lossen. Bovendien lees je het verhaal steeds vanuit wisselend perspectief. Dat geeft veel vaart aan het verhaal, al moet je wel steeds switchen en zelf verbanden leggen. Het interessantste perspectief is misschien wel dat van Pascal, een man die Isaac en Hattie niet kennen. Ook als lezer heb je eigenlijk geen idee wat er precies aan de hand is, maar de spanning wordt hiermee juist enorm opgevoerd. De dreiging die in de lucht hangt, zorgt voor enorme cliffhangers, vooral omdat je beseft dat jij als lezer meer weet dan de hoofdpersonages zelf…

Lestips

Sam Sedgman zegt het zelf al in zijn nawoord: hij heeft heel veel dingen in dit boek gebaseerd op feiten. Het was zijn doel om een spannend verhaal te schrijven, dat laat zien hoe fascinerend onze wereld is. Dat is zeker gelukt, al zorgt de vele gedetailleerde informatie in het verhaal er waarschijnlijk voor dat het boek zeker niet voor alle leerlingen geschikt is.

Om het boek te promoten, zou je de achterkant kunnen voorlezen, maar gek genoeg staat daar helemaal niets over de Nieuwe Tijd of de politiek vermeld, terwijl het boek daar toch grotendeels over gaat. Kinderen die hier niet op zijn voorbereid, zullen misschien afhaken in de eerste hoofdstukken. Ik zou het dus anders doen.

Vraag de kinderen of ze de klok van de cover herkennen. Het is de Big Ben, of eigenlijk de Elizabeth Tower. Laat dit korte filmpje bijvoorbeeld even zien:

Vertel dat het boek begint in die klokkentoren. Isaac en zijn vader (die klokkenmaker is) moeten de klok een uur stilzetten vanwege de wintertijd.

‘Wil je een penny (…) ‘Ik ben zo terug.’ (blz. 20 t/m 22)

Aansluitend vertel je dat zijn vader dus helemaal niet meer terugkomt! Hij is verdwenen! Isaac is compleet in de war – dat snap je. Hij wordt opgevangen door zijn peetoom, die in Westminster Hall woont en de voorzitter is van het Lagerhuis.
Geef meteen aan dat het boek dus ook over politiek gaat: het Lagerhuis is het Britse parlement, een soort Tweede Kamer dus. En je hoorde in het fragment ook al iets over een nieuwe wet die moest worden aangenomen – de Nieuwe-Tijdwet: een wet die de manier van tijdmeten moet gaan veranderen.

Daarna kun je het volgende fragment nog voorlezen. Isaac is op dat moment dus bij zijn peetoom en heeft geen idee waar zijn vader is. Hij heeft in de klokkentoren alleen zijn horloge gevonden…

‘Probeer maar te gaan slapen (…) niet meer kon zien. (blz. 33 t.m 35)

Britse parlement

Het gaat er in het Verenigd Koninkrijk heel anders aan toe dan bij ons in het parlement. In het boek wordt hier heel veel over verteld. Zo wonen Isaac en Hattie in hoofdstuk 21 een debat bij. Oom Sol is degene die ‘Orde, orde!’ roept… wat er in het echt waarschijnlijk ook heel anders aan toegaat, dan kinderen verwachten! Laat bijv. onderstaand filmpje maar eens zien:

Op blz. 146 gaat er daadwerkelijk gestemd worden en wordt uitgelegd hoe dat gaat:

‘Degenen die vóór stemmen, gaan door de linkerdeur, of als je het vanuit de voorzitter bekijkt rechts. De tegenstemmers nemen de rechterdeur, links dus voor mijn vader.’ (blz. 146)

 ‘Eyes to the right’ is dus vóór stemmen en ‘the nose to the left’ is dus tegen. En ‘the nose have it’ betekent dus dat de meeste stemmen van het Parlement tegen (de Brexit) waren.

Tijd en klokken

Dit boek leent zich enorm goed om te filosoferen over tijd. In het boek staat de interessante uitspraak:

Alle tijd is uitgevonden. (blz. 169)

Wat daarmee wordt bedoeld wordt ook uitgelegd, maar je kunt kinderen natuurlijk ook eerst laten nadenken over deze uitspraak. Wat wordt hiermee bedoeld? Tijd ís er toch gewoon?

Verder is het heel interessant om te zien wat een complete chaos het wordt als de tijd wordt veranderd! Betaalmiddelen werken niet weer, smartphones slaan op tilt, medische dossiers kloppen niet meer, navigatie werkt niet… Beseffen je leerlingen hoe afhankelijk we zijn van onze tijdsafspraken?

‘Onze maatschappij is gebouwd op klokken. Klokken zijn een overeenkomst tussen alle mensen dat iedereen dezelfde regels volgt: dat we ons leven afmeten aan de klok op de kerk of op het stadsplein. Zonder klokken zou er chaos heersen.’ (blz. 129)

In het boek komen verder diverse beroemde klokken ter sprake, die je kunt bezoeken en bekijken als je in Londen bent (en vanzelfsprekend kun je ze ook even googelen en laten zien op het digibord!):

• Little Ben, op Victoria Station (blz. 111/112)
• De stoomklok van Chelsea (blz. 124/125)
• Shepherd Gate Clock in het Royal Observatory (blz. 150/151)

Condor, 2024