Hoe fel de zon ook scheen

door Arend van Dam

Hoe fel de zon die dag ook scheen, op 10 mei 1940 was het ineens oorlog.

Maak kennis met bekende en minder bekende Nederlanders die vijf lange jaren de Duitse bezetting meemaakten. Bijvoorbeeld Rie Mastenbrok, die meerdere olympische medailles won, maar er eigenlijk niet trots op durfde te zijn omdat ze ze in Berlijn gewonnen had. Of Miep Gies, die de familie Frank hielp met onderduiken. Met ‘foute’ mensen, zoals Anton Mussert en Willem Mengelberg, die het eens waren met de plannen van Hitler. En met Guus en Lienke, die de oorlog aan de andere kant van de wereld beleefden.

In 20 verhalen neemt Arend van Dam je mee naar de periode in de Nederlandse geschiedenis die nooit vergeten mag worden.

Recensie

De titel van dit boek komt voort uit de verbazing die Arend van Dam zelf als kind voelde toen hij hoorde dat de zon fel scheen toen de Duitsers Nederland binnen vielen aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Hij stelde zich altijd een sombere tijd voor: grijze luchten, alles in zwart-en-wit – want alle foto’s waren ook altijd in zwart-wit – hoe kon dan de zon toch schijnen?

Dat denken in zwart en wit deden ook veel mensen op een ander vlak:

Er was nog iets met de verhalen van mijn ouders en van mijn meester: zij konden heel precies vertellen wie goed en wie fout was in de oorlog. Alsof de werkelijkheid verdeeld is in zwart en wit.

Met dit boek laat Arend van Dam zien dat dat helemaal niet zo is: de oorlog was niet zwart-wit. Mensen moesten constant keuzes maken en door alle verhalen die je in dit boek leest, zet Van Dam de lezer heel mooi aan het denken over goed en fout. Hij vertelt zonder te oordelen en laat doorschemeren dat er altijd meerdere kanten aan een verhaal zijn.

De verhalen in deze bundel zijn ongelooflijk interessant. Vele namen die erin voorkomen zijn bekend, zoals Rie Mastenbroek, Hannie Schaft, Miep Gies, Anton Mussert, George Maduro (van Madurodam) of de ‘Soldaten van Oranje’. Maar wat ze precies hebben gedaan of wat hen bewoog is helemaal niet altijd bekend – zeker bij kinderen niet. Van Dam brengt deze personen in dit boek tot leven en door al die verhalen bij elkaar leer je heel veel over de Tweede Wereldoorlog.

©2020 Unieboek, illustratie van Alex de Wolf uit Hoe fel de zon ook scheen

Elk verhaal heeft behalve de titel ook nog een ondertitel waaruit blijkt welk onderdeel van de oorlog erin aan bod komt: de Jodenvervolging, de Duitse inval, het verzet, dwangarbeid in Duitsland, de Hongerwinter, de Japanse bezetting of de invasie van Normandië bijvoorbeeld. De 20 verhalen zijn heel knap gekozen, want bij elkaar laten ze een heel compleet beeld van de oorlog zien. Wat niet wordt verteld, is wat er precies gebeurde in de concentratiekampen – afgezien van ‘verschrikkingen’ en het feit dat mensen niet meer terugkwamen. Die keuze is logisch, want dit boek is bedoeld voor jonge kinderen vanaf een jaar of zeven. Dat merk je ook aan het taalgebruik, dat afgezien van een enkele uitdrukking, heel eenvoudig is.

Toch is dit boek ook heel geschikt voor de bovenbouw, want de verhalen maken hoe dan ook erg veel indruk. Vooral het verhaal over Ouwehands Dierenpark zal voor kinderen behoorlijk heftig zijn. Van Dam putte hiervoor uit zijn eigen aantekeningen, die hij maakte tijdens een uitgebreid gesprek met de oude directeur van de dierentuin. Het feit dat Van Dam heel veel eigen research in dit boek heeft verwerkt, maakt het boek ontzettend boeiend en interessant: zelfs als volwassene lees je hierin ongetwijfeld verhalen die je nog niet kende.

De verhalen wisselen in vertelstijl. De meeste worden verteld door een verteller, maar het verhaal over Anne Frank wordt bijvoorbeeld verteld door Miep Gies (ik-vorm) en de bevrijding van Brabant en Limburg lees je terug in een dagboek. Alex de Wolf heeft elk verhaal zeer treffend met een grote, kleurige prent geïllustreerd. Zo is een prachtige verhalenbundel ontstaan, die ondanks de geringe dikte een diepe indruk maakt!

Lestips

Voorlezen of laten lezen, zou ik zeggen! Zeker voor groep 5 of 6 is dit een heel mooie keuze, want veel andere boeken over de Tweede Wereldoorlog zijn waarschijnlijk toch nog wat te heftig.

Er is daarnaast een lesbrief bij het boek gemaakt, die volgens de uitgeverij ook vooral geschikt is voor groep 5 en 6. Je kunt deze hier aanvragen.

Van Holkema & Warendorf, 2020