Hoe mooi wit ik ben

door Dolf Verroen

Dit is Koko, zei papa, een slaafje voor onze Maria.
Van tante Elisabeth kreeg ik een zweepje.
Het paste net niet in mijn tas.
Jammer.

Maria krijgt een slaafje voor haar twaalfde verjaardag. Dat is handig. Slaven moeten doen wat jij zegt. Je kunt ze straffen, verkleden of verkopen. Maria weet niet beter. Haar leven draait om mooie jurken, theevisites en netjes rechtop zitten – net als dat van haar moeder en haar tantes. Waarom zou ze verder kijken dan het luxe leven dat ze gewend is? Alles is toch goed zoals het is?

Recensie

Dit bijzondere boek van Dolf Verroen is eerder verschenen onder de titel Slaaf kindje slaaf en is nu opnieuw uitgegeven met nieuwe illustraties van Martijn van der Linden. Het verhaal is bedrieglijk simpel geschreven. Het boek bestaat weliswaar uit korte hoofdstukken en nog kortere zinnen; de inhoud is allesbehalve simpel. De kracht van dit boek zit hem juist in wat er níet wordt verteld en in de vanzelfsprekendheid waarmee er over slaven wordt gesproken. Het is heel knap hoe Verroen in zo weinig woorden zóveel duidelijk weet te maken. Zoals op de achterkant geschreven staat:

Indringend kinderboek over racisme dat vragen oproept juist doordat ze voor de hoofdpersonen geen vragen zijn.

Het meisje Maria vertelt namelijk over haar verjaardagscadeau – een slaafje – alsof dit de gewoonste zaak van de wereld is. En zo wás het natuurlijk ook voor veel witte (destijds ‘blanke’) kinderen. Juist dát besef maakt dat dit boek enorm veel impact heeft: donkere mensen werden helemaal niet als méns gezien, maar als bezit. Het feit dat dit door vele witte mensen niet eens bekritiseerd werd, is zowel pijnlijk als beschamend.

In zijn prachtige nawoord verwoordt Verroen heel mooi waarom dit een belangrijk boek is:

Geschiedenis leert je waar je vandaan komt en, als het goed is, waar je heen wilt. (blz. 72)

Hopelijk beseffen kinderen na het lezen van dit boek heel goed hoe ver racisme kan gaan en hoe diep racisme geworteld zit in onze cultuur en geschiedenis. Een boek om héél goed te bespreken.

Lestips

Je kunt een hoofdstuk van dit boek heel goed als uitgangspunt van een les over slavernij nemen. Lees bijvoorbeeld het hoofdstuk Mooi voor:

De nieuwe slavin (…) geval niet meer. (blz. 36 – 37)

Dat fragment zal heel veel verontwaardiging in de klas oproepen en opent ruimte voor een gesprek over slavernij.

Maar eigenlijk moet je als leerkracht dit boek gewoon in zijn geheel voorlezen en bespreken; dan voel je pas écht goed de impact van het verhaal.

Ik kan me nog goed herinneren dat ik als kind eens een documentaire zag over de apartheid in Zuid-Afrika en dat ik een jongen van mijn leeftijd hoorde praten over ‘zwarten’. Hij deed dat – net als Maria in dit verhaal – op een manier waaruit duidelijk bleek dat hij hen niet als volwaardige mensen zag. Ik besefte ineens dat die kinderen écht denken dat zij superieur zijn en dat sloeg bij mij in als een bom. Pas toen snapte ik de werkelijke impact van racisme. Ik hoop dat kinderen na het lezen van dit boek hetzelfde besef verkrijgen en snappen hoe moeilijk het moet zijn geweest om een einde te maken aan de apartheid en de slavernij.

Indrukwekkend is ook het nawoord van Dolf Verroen. Hierin vertelt hij het volgende:

Je maakt makkelijk vrienden in Suriname. Toen ik wegging werden er veel feesten gegeven. Bijna iedereen deed wel wat. Ik voelde me zo thuis dat ik er wel wilde gaan wonen. Tot iemand tegen me zei: ‘Nee Dolf, een echte vriend van ons zul je nooit worden. Wij komen van slaven en jij bent een afstammeling van de slavenhandelaren.’ (blz. 70)

Snappen de kinderen dit? Beseffen de kinderen dat het racisme uit ons koloniale verleden nog steeds doorwerkt in de huidige maatschappij? Zeer interessante lesstof!!

Uitgeverij Leopold, 2016