Ik zie, ik zie

door Andriy Lesiv, Romana Romanyshyn

Over kijken en zien, brillen, braille en camouflage

In dit boek over kijken en zien lees je hoe ogen werken en wat je brein doet met een beeld. Ontdek de symbolen en hulpmiddelen die ons helpen bij het kijken en hoe je ogen je ook voor de gek kunnen houden. Verwonder je over hoe sommige mensen leven zonder te zien, maar toch alle kleuren van de wereld ervaren.

Vertaald door Sylvia Vanden Heede.

Recensie

Vlak nadat dit boek in februari 2021 verscheen, heeft het veel aandacht gekregen, omdat het is gemaakt door twee mensen uit Oekraïne en daar komen maar weinig kinderboeken op de West-Europese markt vandaan. Bovendien was nét de oorlog met Rusland uitgebroken, waardoor de mensen uit Oekraïne wel wat extra positieve aandacht konden gebruiken – bizar toeval, want  dat wist de uitgeverij natuurlijk ook niet van tevoren.

Maar ook zonder die wetenschap is dit een opvallend boek. Dit bijzonder vormgegeven boek trekt namelijk sowieso wel de aandacht. Je ziet het niet op het plaatje, maar de fluor-roze kleur in dit boek doet gewoon pijn aan je ogen! Daardoor ben je je tijdens het lezen en kijken erg bewust van je eigen ogen – erg mooi in een boek over kijken en zien!

De creatieve vormgeving maakt heel nieuwsgierig en de eerste teksten vallen dan ook een beetje tegen: die lijken niet geschreven te zijn voor kinderen. (Het menselijk oog is in staat om ongeveer zeven miljoen kleurvariëteiten te onderscheiden. | Gezichtsuitdrukkingen zijn heel belangrijk voor communicatie tussen mensen.) Dan blijkt echter dat dat vooral gaat om de korte tekstjes bij de illustraties. Onderaan elke bladzijde staat een zin die uitgesproken wordt door een meisje dat je gedurende het boek blijft volgen. Haar woorden zijn een stuk toegankelijker en geven het boek bovendien een sterk filosofisch tintje!

Toch toont mijn spiegelbeeld niet altijd wie ik echt ben.

©2022 Lannoo, illustratie van Andriy Lesiv en Romana Romanyshyn uit Ik zie, ik zie

Ook de onderwerpkeuzes maken dit boek heel interessant: bij een boek over kijken en zien, gaat het vanzelfsprekend over het oog, over het zien van kleuren en over hulpmiddelen, zoals een bril of braille. Maar dit boek maakt je ook echt bewust van de betekenis van zien.

Met één oogopslag kan ik zien of je blij of verdrietig bent (…)
Ogen helpen mij om schatten te vinden en behoeden mij voor gevaar.

De vele weetjes over brillen, telescopen, spiegels en dierenogen zijn zeer origineel en de grafische beelden prikkelen niet alleen je ogen, maar ook je brein (al kun je in dit boek lezen dat dit eigenlijk hetzelfde is!). Vooral de spreads over wat je níet kunt zien, of wat je wel kunt ervaren ook al werken je ogen niet, zijn heel boeiend. Naar het einde toe wordt het boek steeds visueler: de grafische prenten laten je allerlei dingen zien waar je je over kunt verwonderen – film, kunst, een wolkenlandschap of de breking van het water – en het boek sluit af met een lijstje met dingen die ‘het bekijken waard’ zijn:

De wereld in het echt.

©2022 Lannoo, illustratie van Andriy Lesiv en Romana Romanyshyn uit Ik zie ik zie

Als dat geen mooie aanbeveling is!
Maar, zet dit boek er ook maar bij!

Lestips

Het lijkt me duidelijk dat dit boek een prachtige aanvulling is op de lesstof als je het hebt over de zintuigen, het menselijk lichaam of alleen het oog. Zoals gezegd, geven de vele weetjes veel interessante informatie, maar je kunt je klas ook prima prikkelen met een van de vele mooie uitspraken in dit boek.

Je kunt bijv. een van deze uitspraken op het digibord zetten, zonder dat je verder nog het boek laat zien of vertelt waar de les over zal aan.
Neem bijv. deze uitspraak:

Met slechts zes stippen valt er heel veel te zeggen.

Wat zou daarmee bedoeld kunnen worden? Laat de kinderen maar eens goed nadenken! Als ze hebben ontdekt dat hier braille mee wordt bedoeld, laat je het boek zien. Vervolgens is het natuurlijk leuk om kinderen iets in het brailleschrift te laten opschrijven. Of lukt het hen om een brailletekst te ontcijferen? Het mooiste zou zijn als je écht brailleschrift kunt vinden, dus met reliëf, zodat de kinderen kunnen proberen te lezen met hun vingertoppen.

Pictogrammen en oude alfabetten

Ook de spread over pictogrammen kun je mooi gebruiken voor een les over ontcijferen: er staan allerlei tekens van Aboriginals, Babyloniërs, maar ook symbolen van nu. Snappen de kinderen wat ermee bedoeld wordt?

Maar je kunt het ook omdraaien: Zouden zij zelf ook pictogrammen kunnen ontwerpen, die iedereen in één oogopslag begrijpt? Geef een aantal woorden op die je op deze pagina ziet en laat de kinderen daar een symbool voor bedenken.

Filosoferen

In het boek vind je ook uitspraken, waar je uitstekend over kunt filosoferen met je klas.

Eigenlijk wil iedereen zich af en toe wel eens verstoppen.

Dat is een tekst die hoort bij (dieren)camouflage, maar het is heel mooi om met de kinderen te bespreken hoe zij zich kunnen verstoppen. Doe je dat altijd letterlijk (zoals tijdens verstoppertje) of kun je je ook verstoppen tussen de mensen? En hebben de schrijvers gelijk? Wil jij je ook wel eens verstoppen? Wanneer en waarom?

Ook over de uitspraak mijn spiegelbeeld toont niet altijd wie ik echt ben kun je mooie gesprekken voeren en sluit goed aan bij de spread over ‘de mysteries voor mijn ogen’:

Sommige dingen blijven onzichtbaar.

Vraag eens aan de kinderen: Wat dan? Wat kun je echt onmogelijk zien? En hoe weet je dan zeker dat het bestaat?

Lannoo, 2022