Jij bent je brein

door Dick Swaab, Jan Paul Schutten

Jelle en Ionica willen een spreekbeurt houden over de hersenen. Daarom besluiten ze te mailen met Dick Swaab: hersenonderzoeker en auteur van het (volwassenen)boek Wij zijn ons brein. Ze krijgen hem zo ver om al hun vragen over de hersenen te beantwoorden. Van de ontwikkeling van de hersenen tot de oorsprong van ons gedrag; van geloven tot het zelf keuzes kunnen maken – Ionica en Jelle willen echt álles weten. Zelfs als ze hun spreekbeurt al hebben gehad…

Het boek is gedrukt in het lettertype Dyslexie.

In 2017 is er een herdruk van het boek verschenen bij Uitgeverij Olympus, met een nieuwe cover. Het boek met de oorspronkelijke cover is niet meer nieuw te verkrijgen (alleen nog als e-book of luisterboek).

Recensie

Een informatief boek in de vorm van een mailconversatie – dat is de originele vorm waarin dit superinteressante boek is gegoten. Afgewisseld met striptekeningetjes van Peter van Straaten en schematische illustraties krijg je in dit boek alles te weten over de hersenen. Jan Paul Schutten heeft in zijn bekende, humoristische en duidelijke stijl de kennis van professor dr. Dick Swaab omgezet naar een kinderboek waarin je blijft lezen.

Net als Jelle en Ionica in het boek, wil je als lezer alleen maar steeds méér weten over de hersenen. En daarmee kom je in dit boek goed aan je trekken: Schutten en Swaab vertellen je over je geheugen, het belang van slaap, homoseksualiteit, epilepsie, religie, verslavingen, dementie, verliefdheid en ga zo maar door… Het boeiendste hoofdstuk is misschien wel ‘Het gelovige brein’, waarin Swaab verklaringen geeft voor religieuze ervaringen, vertelt over ‘gelooftalent’ en ingaat op het ontstaan van godsdiensten en de voordelen hiervan. Hij doet een aantal opmerkelijke uitspraken (hier is duidelijk een wetenschapper aan het woord)!

Hoewel Jelle en Ionica door hun woordkeuze af en toe iets te volwassen klinken voor hun leeftijd (“Onze ouders hebben ons eigenlijk nooit bedankt voor al die nuttige veranderingen die wij in hun brein hebben aangebracht.” (blz. 140), blijft de mailcorrespondentie luchtig en onderhoudend. Bovendien heeft Schutten net als in zijn andere boeken veel humor in het boek verwerkt, waarbij hij zelfspot ook niet schuwt!

Dat laatste wist ik al. Dat staat ook in De wraak van het spruitje.
Jelle

De wraak van het spruitje? Is er echt een boek dat zo heet? Wat lezen jullie toch een hoop flauwekul tegenwoordig.
Professor D.F. Swaab
(blz. 143)

Ook de manier waarop Jelle en Ionica professor Swaab zo ver krijgen om tijd aan hen te besteden, is slim bedacht en erg grappig. Ten slotte verwijst Schutten op de laatste bladzijde op hilarische wijze nog even naar het boek Wij zijn ons brein, waaruit meteen blijkt dat dat boek écht van een ander niveau is! Dat maakt ook direct duidelijk hoe knap dit boek geschreven is: wetenschappelijke informatie wordt niet alleen toegankelijk, maar door de humoristische en heldere uitleg ook nog eens heel aantrekkelijk gemaakt. Dit boek maakt de wetenschapper in ieder kind los!

Lestips

Voor kinderen die veel over de hersenen willen weten, is dit een geweldig, informatief leesboek. Maar ook als leerkracht kun je er heel veel interessante informatie uithalen! In een project over het menselijk lichaam kun je hier talloze fragmenten uit voorlezen. Maar ook als je het hebt over religie of homoseksualiteit is dit een boek om erbij te pakken. De uitspraken van Swaab zijn natuurlijk volledig vanuit wetenschappelijk oogpunt en kunnen wellicht voor flink wat discussie en verontwaardiging zorgen. Een prachtige manier om hierover met je klas in gesprek te gaan.

Ook in lessen seksuele voorlichting kun je dit boek gebruiken, omdat het heel duidelijk uitlegt wat er nu eigenlijk in de hersenen gebeurt als je in de puberteit komt (en waarom je je dan dus zo gedraagt, zoals je je gedraagt).

Gelukkig vind je achterin een heel handig register, waarin je alle onderwerpen kunt opzoeken.

Het eerste hoofdstuk is een mooi voorproefje van wat er in het boek aan bod komt en bovendien erg grappig – een goede manier om het boek te promoten in de klas. Het vertelt in het kort al heel veel over de hersenen; in de volgende hoofdstukken gaat Swaab dieper op de verschillende onderwerpen in.

Hoogedelgeleerde heer Swaab (…) nog antwoord, jongens? (blz 8 t/m 18)

Je kunt bovenstaand fragment ook flink inkorten, door niet de informatie over de hersenen voor te lezen, maar alleen de inleiding. (blz. 8-10) In dat geval vertel je je klas dat professor Swaab hierna alles gaat vertellen over de hersenen en dat als je daar zelf ook geïnteresseerd in bent, dit echt een boek is om te lezen. Het fragment kun je overigens vinden in het inkijkexemplaar op bol.com.

Er zijn twee uitgaven van het boek: een versie uit 2013 van Uitgeverij Atlas Contact en een versie uit 2017 van Uitgeverij Olympus. Zelf heb ik de versie uit 2013 gelezen, maar het lijkt erop dat de bladzijdenummers in de nieuwe uitgave gelijk zijn gebleven. De cover is duidelijk wel heel erg veranderd!

Uitgeverij Atlas Contact, 2013 / Uitgeverij Olympus, 2017