Knipoog

door Rob Harrell

Ross wil een normale jongen zijn. Hij wil geen kanker of een tranend oog vol vieze zalf hebben, hij wil zijn haar niet kwijtraken of een rare hoed op moeten. Hij wil gewoon NORMAAL zijn.

Maar na de onverwachte diagnose kan hij niet anders dan opvallen. Hij krijgt te maken met behandelingen die zo uit een videogame lijken te komen, treiterijen, mensen die het laten afweten omdat ze niet weten wat ze tegen het ‘kankerjoch’ moeten zeggen – maar gelukkig ook oude en nieuwe vriendschappen die overal bovenuit stijgen.

Juist wanneer Ross het gevoel heeft dat alle grond onder zijn voeten wegzakt, ontdekt hij hoe gitaren, comics en echte vrienden alles kunnen veranderen.

Vertaald door Esther Ottens.

Recensie

Mijn kennis van wetenschappelijke termen is de laatste maanden met sprongen vooruitgegaan. Biopsie. Maligne. Mucoepidermoïde. Carcinoom. Resectie. Triangulatie. Protonentherapie. Ik zit pas net op de middelbare school, maar als dit straks achter de rug is, kan ik zo medicijnen gaan studeren. (blz. 14)

Dit is echt zo’n boek waarvan je emoties alle kanten op schieten. Ross vertelt in dit boek hoe zijn leven totaal op zijn kop kwam te staan vanaf het moment dat hij hoorde dat hij een tumor boven zijn rechteroog had. Verschrikkelijk! Tegelijkertijd doet hij dat op zo’n nuchtere en humoristische toon dat het boek je regelmatig in de lach doet schieten.

‘Laat ik maar met de deur in huis vallen. Er was iets te zien op de scan. Een gezwel boven je rechteroog.’ Hij keek me recht aan en zijn mond vormde een dunne streep – het was een blik die op de een of andere manier twee dingen tegelijk betekende: Het spijt me dat ik je dit moet zeggen én Dit is een ernstige zaak die we als volwassenen met elkaar moeten bespreken.
‘Serieus?’
Ik zal nooit vergeten hoe papa dat zei. See. Rie. Jeus? Alsof hij had gehoord dat er echt draken zijn op de wereld of dat de dag in werkelijkheid nacht is. (blz. 19)

Die luchtige en grappige toon overheerst, waardoor het boek heel fijn leest en geen moment zwaar wordt. Toch is het een ontzettend aangrijpend verhaal, want niet alleen moet Ross allerlei heftige medische behandelingen ondergaan en is het maar de vraag hoe deze zullen aflopen; hij heeft ook te maken met veranderende vriendschappen en pestgedrag op school.

Het is moeilijk voor te stellen, maar helaas wel de realiteit: sommige mensen weten nu eenmaal niet goed hoe ze met de ernstige ziekte van een ander om moeten gaan en dit boek vertelt daar op zeer confronterende wijze over. Terwijl Ross’ beste vriendin Abby supercool is en nog steeds grapjes durft te maken over zijn uiterlijk, laat beste vriend Isaac gewoon niets meer van zich horen. Bijna net zo erg vindt Ross de medelijdende blikken (de we-staan-voor-je-klaar-blik) of de starende blikken. Als Ross een hoed moet gaan dragen om zijn ogen tegen licht te beschermen, wordt het nog erger.

Niemand maakt een opmerking over mijn hoed, maar meerdere mensen keren zich met zo’n oeps-daar-heb-je-‘m-smoel van me af. Ricky Stevenson, die een klas hoger zit dan wij en bizar hoog haar heeft, lacht geschrokken als hij me ziet, slaat een hand voor zijn mond en vlucht het tekenlokaal in alsof hij een misdaad heeft begaan. (blz. 91)

Het wordt nog erger: er worden vreselijke memes van Ross gemaakt: gemene spotprenten die verspreid worden via social media. Het is boeiend om te lezen hoe die memes ook zorgen voor een keerpunt in het verhaal en hoe de relatie van Ross met alle mensen om hem heen zich ontwikkelt. Het verhaal zet je enorm aan het denken over vriendschappen en omgang met elkaar.

©2021 Van Goor, illustratie van Rob Harrell uit Knipoog

Mooi is ook om te lezen wat muziek voor Ross betekent in dit hele proces en hoe bepaalde muziek hem helpt bij het verwerken van alle emoties die hij voelt. Ook het tekenen van grappige cartoons helpt hem om allerlei vervelende gebeurtenissen iets luchtiger te maken; deze cartoons – van BatPig – staan ook in het boek.

De auteur heeft het hele proces van Ross zelf – op latere leeftijd overigens – meegemaakt en dat voel je gedurende het hele boek. Het verhaal is ontzettend authentiek.

Hoewel het boek dus over kanker gaat en het behandelen van een vreselijke ziekte, is het geen dramatisch boek en Ross gaat niet dood. Maar het is wel een boek over afscheid – over afscheid nemen van toekomstplannen en van vrienden die geen vrienden blijken te zijn, maar tegelijkertijd ook afscheid nemen van vooroordelen, waardoor er juist mooie, nieuwe dingen ontstaan. Wat een prachtig, ontroerend en boeiend verhaal. Wie weet laat het jou ook wel anders kijken naar de mensen om je heen.

Lestips

Als je even snel door dit boek bladert (fijne bladspiegel, veel tekeningetjes en strips) en alleen de cover bekijkt, zou je kunnen denken dat dit een gezellig boek is over de middelbare school. Het is dan ook belangrijk dat je de flaptekst van een boek leest, voordat je een boek gaat lezen – wijs de kinderen daarop! Je leest dan namelijk direct waar dit boek over gaat: over kanker en over vriendschap. En dat is – ondanks het heftige onderwerp – iets waar veel kinderen graag over lezen.

Zeker een boek om te promoten dus! Dat kan door het volgende fragment voor te lezen, waarin Ross hoort dat hij een tumor heeft.

Dus, er zijn in dit (…) ik moest zeggen. (blz. 15 t/m 21)

Aansluitend kun je nog vertellen dat niet alleen Ross het moeilijk vond wat hij moest zeggen, maar dat heel veel mensen om hem heen dat ook moeilijk vinden. En dat het boek daar ook grotendeels over gaat: hoe ga je om met iemand die een ernstige ziekte heeft en hoe gaat Ross met zijn vrienden om? Hoe kun je ‘gewoon’ doorleven als je ondertussen élke dag moet worden behandeld tegen kanker en je niet meer weet hoe je leven eruit zal zien?

Je boekpromotie zal helemaal goed werken, als je dit boek eerst zelf leest en daarna vertelt wat het boek met jou gedaan heeft. Ik heb er zelf in ieder geval erg om moeten lachen, maar heb ook wel wat traantjes gelaten. En dat maakt dit boek heel bijzonder!

Van Goor, 2021