Koningskind

door Selma Noort

Zissel kan niet praten, maar ze ziet en begrijpt alles. Als in een nacht de baby van een belangrijke edelvrouw sterft en tegelijkertijd haar babybroertje wordt geboren, is ze getuige van een complot dat ze nauwelijks kan bevatten. Haar mysterieuze voorkomen zorgt ervoor dat ze mee moet reizen naar het hof van koning Salomo. Daar weet niemand dat zij de zus is van de baby die is verwisseld, laat staan dat ze een dochter van de koning is. Maar de kleur van haar ogen verraadt haar…

Recensie

Het is zo’n 3000 jaar geleden… Lydia is vijftien jaar en bevalt in het water van een kindje. Het meisje heeft een te kort linkerarmpje en mist twee vingers. Later blijkt ook dat ze niet kan praten.

Zo, dat is meteen een heftige binnenkomer. Ook het feit dat Lydia blijkt te zijn verkracht door koning Salomo – een gerespecteerd heerser, een groot denker en ‘de lieveling van God’ – zal een jonge lezer die het verhaal niet direct kan plaatsen, verbijsteren. Als je echter begrijpt dat Selma Noort ‘het bekende verhaal’ uit de Bijbel over het salomonsoordeel als uitgangspunt heeft genomen voor haar boek, krijgt het boek ineens een heel andere lading. Noort vertelt namelijk vooral ‘het onbekende verhaal’: haar verbeelding van hoe het moet zijn gegaan dat twee vrouwen allebei beweerden moeder van dezelfde baby te zijn.

Dat resulteert in een werkelijk prachtig, ontroerend en spannend verhaal, dat je compleet wegvoert uit je eigen wereld. De korte hoofdstukken bevatten zulke sfeervolle, beeldende beschrijvingen dat je je daadwerkelijk even in het land waant dat nu Israël wordt genoemd. Maar wat dit boek écht betoverend maakt, is het levensechte verhaal over Lydia en haar dochter Zissel. Met veel liefde en warmte wordt beschreven hoe Zissel opgroeit en op een dag een mishandelde jongen onder een struik vindt. Het is een donker kind met kroeshaar; waarschijnlijk een ontsnapte slaaf. Ze noemen hem Jabin en er bloeit een mooie vriendschap op tussen Zissel en hem.

Ze zaten op de grote kei in het midden van de rivier waar Lydia lang geleden haar reiskleren op geschrobd had, maar dat wisten ze niet. Tussen de struiken op de oever achter hen klonk de schreeuw van een klein dier in doodsangst in de klauwen van een uil. De maan scheen koel wit licht door de bladeren van de hoge palmen op de oever aan de overkant.
‘Alleen ik leef nog,’ zei Jabin. (blz. 58)

Niet alleen Jabin vertelt wat er met hem is gebeurd. Je leest ook hoe anderen werden geronseld voor de bouw van koning Salomo’s grote tempel in de stad Sion. Het is heftig om te lezen hoe mensen in die tijd werden uitgebuit. Ook hiermee vertelt Noort ‘het onbekende verhaal’, want, zoals ze zelf schrijft:

Zoals het vaak gaat – de mooiste verhalen blijven het best bewaard.
Niet de verhalen over de duizenden en nog eens duizenden onderdanen en slaven die het leven lieten voor koning Salomo. Niet de verhalen over het volk dat stierf door uitbuiting. Maar het verhaal over de twee vrouwen die allebei beweerden de moeder te zijn van één zuigeling. Het verhaal van hoe koning Salomo door een list te weten kwam wie de bedriegster was, en wie de echte moeder. Het salomonsoordeel. (blz. 248/249)

Hoe Noort vervolgens toewerkt naar dat salomonsoordeel is werkelijk ongelooflijk knap. Juist door het verhaal heel menselijk te maken, kun je je helemaal voorstellen hoe het kan zijn gegaan. Als lezer zul je vol verbijstering lezen hoe het babybroertje van Zissel bij Lydia wordt weggehaald en wordt vervangen door een doodgeboren kindje. Het is ongelooflijk spannend hoe Zissel vervolgens mee wordt genomen naar Sion, waar haar babybroertje zou moeten opgroeien tot de zoon van een edelman. Het verhaal beneemt je echt de adem en de opluchting is dan ook groot als uiteindelijk alles toch nog goed komt.

Het is een aangrijpend verhaal, maar het is echt prachtig verteld en doordat je het kunt plaatsen in een oude tijd en kunt linken aan een bijbelverhaal, is het ook voor kinderen in de bovenbouw, die houden van dit soort sfeervolle, spannende verhalen, een absolute aanrader.

Lestips

Toen ik dit boek begon te lezen, was mijn eerste gedachte: dit is echt een boek voor oudere kinderen dan op de basisschool. Maar al snel voerde het verhaal me volledig mee en voelde ik wat ik als kind voelde toen ik Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman las: verbijstering, spanning, ontroering, maar vooral: betovering. Weliswaar bespreekt het verhaal zeer schokkende onderwerpen, maar door de invoelende manier van vertellen en de goede afloop houd je er een heel warm gevoel aan over. Dat zorgt ervoor dat ik dit boek zeker zou aanraden aan goede lezers in de bovenbouw.

Ik zou het boek promoten door kinderen nieuwsgierig te maken naar het verhaal achter het bijbelverhaal. Het ‘onbekende verhaal’ dus, dat Selma Noort hier beschrijft.

Vraag eerst of kinderen het verhaal over het salomonsoordeel kennen.

Let op: het verhaal over koning Salomo staat niet alleen in de Bijbel, maar ook in de Koran en de Thora. Wees hierop bedacht, want Salomo heeft dan een andere naam (koning Suleyman of Sulaiman). Selma Noort licht dit toe in het nawoord.

Misschien kun je er zelfs voor kiezen om eerst het ‘bekende bijbelverhaal’ voor te lezen uit een kinderbijbel en kun je aansluitend met de klas filosoferen hoe dat gegaan zou kunnen zijn.

Vervolgens vertel je dat Selma Noort zich dit als kind ook afvroeg en er nu dit boek over heeft geschreven. Ook vermeldenswaardig: ze reisde hiervoor zelfs naar Israël, de Palestijnse gebieden en Jordanië, zodat ze de wereld van Zissel nog beter tot leven kon brengen… Nou, dat is gelukt!!

Je zou het verhaal ook mooi kunnen voorlezen in groep 8, maar ook dan is het wel verstandig om de context eerst even toe te lichten.

Schrijver in de klas

Je kunt Selma Noort ook uitnodigen om haar zelf over het boek te laten vertellen! Dit kan via De Schrijverscentrale. Je kunt haar boeken via haar auteurspagina.

Doe je dit vóór juli 2021, dan kun je wellicht ook nog subsidie krijgen voor het bezoek en kost het je niets! Kijk hier voor meer informatie.

Lessuggesties Woutertje Pieterse Prijs

Koningskind is genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs 2021. Daarom zijn er lessuggesties bij gemaakt door Loes Reichenfeld van LEES met LOES, in opdracht van de Stichting Woutertje Pieterse Prijs. Deze zijn bedoeld voor groep 8 van het PO en de eerste klas van het VO.

De lessuggesties zijn bedoeld om het leesbegrip en de literaire competentie te vergroten. Ze moeten worden gebruikt tijdens het voorlezen van het boek (en dus niet erna), want de leerlingen worden bijv. uitgedaagd om zelf een eigen afloop te schrijven.

Leopold, 2020