Uit het leven van Dik Trom

door C. Joh. Kieviet

Deze jubileumuitgave bestaat uit de twee boeken Uit het leven van Dik Trom (oorspr. uitgave 1891) en Dik Trom en zijn dorpsgenoten (oorspr. uitgave 1920). Ze vertellen over het leven en de avonturen van Dik Trom; een dik, brutaal jongetje met een hartje van goud. In het eerste boek lees je mee hoe Dik opgroeide van baby tot achttienjarige jongen; het tweede boek vertelt over zijn avonturen als hij twaalf jaar oud is. De deugniet zorgt regelmatig voor opschudding in het dorp, maar tegelijkertijd is iedereen dol op hem. “’t Is een bijzonder kind, en dat is-ie!”

Recensie

Al 125 jaar genieten mensen van de verhalen van Dik Trom. Hoewel… in dit boek is ook te lezen dat het lang duurde voor het eerste boek succesvol werd. Aan het einde van de 19e eeuw was dit boek namelijk  revolutionair: een kinderboek dat niet opvoedde, maar een deugniet als hoofdpersoon had! (‘Schande!’) C. Joh. Kievit was de eerste die een boek schreef vanuit de belevingswereld van het kind. Niet voor niets noemt kinderboekenambassadeur Jan Paul Schutten Dik Trom ‘een van de belangrijkste kinderboeken aller tijden’.

Alleen daarom is het al de moeite waard om dit boek te lezen, maar behalve dat is het ook een ontzettend leuk boek om te lezen. In deze jubileumuitgave zijn de teksten herzien en aangepast aan de huidige tijd, waardoor het verhaal heel gemakkelijk leest. Woorden ‘van vroeger’, die nu niet meer gebruikt worden (zoals pokkenbriefje, griffel, veldwachter) worden in voetnoten uitgelegd. Maar ook situaties van vroeger die nu niet meer voorkomen, worden uitgelegd. Zo kun je op blz. 73 (boek 1) bijv. lezen dat vrouwelijke ambtenaren, waaronder onderwijzeressen, vroeger na hun huwelijk ontslagen werden!

De humor in het verhaal is tijdloos – kinderen liggen in een deuk als ze lezen over de brutaliteit en de streken van Dik Trom. Ook de omvang van Dik Trom is regelmatig onderwerp van gesprek (op een manier die nu écht niet meer kan!).

‘Dit is Dik, en dat is-ie,’ zei vader Trom. (blz. 19 – boek 2)

Het leven van Dik Trom is dus om meerdere redenen de moeite waard. Als lezer kun je niet anders dan van Dik Trom gaan houden!

Lestips

Alleen al omdat dit boek zo belangrijk is voor de geschiedenis van het kinderboek, zou ik dit boek in de klas presenteren en iets over de geschiedenis ervan vertellen. Je kunt dan meteen uitleggen wat het betekent als een boek ‘hertaald’ of ‘herzien’ is. Op de website van de Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren vind je veel oude (ingescande) versies van boeken. Zo ook van Dik Trom! Het is erg leuk om te zien hoe de tekst is veranderd. De illustraties zijn overigens hetzelfde gebleven!

Maar ook inhoudelijk is dit een leuk boek om te promoten. Je kunt eerst vertellen hoe Dik aan zijn naam is gekomen. Je kunt hiervoor al een stukje voorlezen, maar je kunt het natuurlijk ook ‘gewoon’ vertellen.

Dirk was ongeveer (…) manieren ‘dik’ geworden. (blz. 22/23)

Daarna kun je een fragment ‘uit zijn leven’ voorlezen. In dit fragment gaat Dik voor het eerst naar school. Kinderen zullen vooral erg hard lachen om het schudden van Diks dikke buik; zelf vind ik de veranderde tijdgeest in dit fragment ontzettend grappig.

Toen moeder vertrokken (…) van het lachen. (blz. 46 t/m 49)

Er is in 2010 ook een film gemaakt over Dik Trom. Deze film volgt niet het boek en is dus eigenlijk geen echte boekverfilming. De maker heeft zich echter laten inspireren door het personage en de verhalen en heeft er een eigentijdse variant van gemaakt.

Uitgeverij Kluitman, 2016