Mijn verzet

door Jenni L. Walsh

De 12-jarige Brigitte weet niet beter dan dat ze moet doen wat haar gezegd wordt. En het allerbelangrijkste: dat ze vooral geen vragen moet stellen. Dat wordt namelijk niet zo gewaardeerd op de bijeenkomsten van de Jungmädelbund. Hitler heeft tenslotte het beste met Duitsland voor. Toch?

Waarom moet Brigitte de beperking van haar zus dan zo goed verborgen houden? Een mysterieus pamflet van een verzetsgroep die zichzelf Witte Roos noemt, brengt Brigitte steeds meer aan het twijfelen over de goede bedoelingen van de Führer. Haar vader en zus lijken het met de verboden boodschap eens te zijn… Maar als iemand daarachter komt, lopen ze het risico om te worden opgepakt. Wie kan Brigitte nog vertrouwen? En hoe weet ze welke keuze de juiste is?

Vertaald door Margot Reesink.

Recensie

De meeste Nederlandstalige kinderboeken over de Tweede Wereldoorlog worden verteld vanuit het perspectief van een Nederlands kind. Juist daarom is dit boek zo anders en interessant: niet alleen speelt het verhaal zich in Duitsland af, het gaat ook over een Duits gezin en geeft je daarmee een totaal nieuwe blik op WO II. Uit dit boek komt duidelijk naar voren wat Hitler met de Übermensch bedoelde en hoeveel impact dat had – niet alleen op de Joden, maar ook op de rest van de Duitse bevolking.

Hij zegt dat al die meisjes hun tijd verdoen aan de universiteit; ze zouden bij hun man moeten zijn, en hun gezonde lichamen moeten gebruiken om baby’s te maken voor de Führer.
Zo zegt hij het letterlijk: ‘baby’s voor de Führer.’ (blz. 135)

Brigitte is van jongs af aan opgegroeid met dit gedachtengoed van Hitler. Ze is gewend dat haar leven straks om ‘kinderen, kerk en keuken’ draait – ze hoort niets anders op de bijeenkomsten van de JM ofwel de Jungmädelbund. De JM is voor haar een heerlijke club, een thuis. Ze vindt het fijn om ergens bij te horen. Toch wringt er duidelijk iets: ze is het niet met alles eens wat er gezegd wordt. Ze houdt echter wijselijk haar mond, zeker nadat een meisje uit haar JM-groep plotseling verdwenen is…

‘Ik dacht dat ariërs geen gevaar liepen.’
‘Iedereen die het niet met Hitler eens is, kan naar een kamp of naar de gevangenis worden gestuurd,’ zei Angelika. ‘Als je anders denkt, of je anders gedraagt, of er anders uitziet, of anders in elkaar zit. Zoals ik bijvoorbeeld.’ (blz. 53)

Tijdens het lezen val je dan ook van de ene verschrikkelijke verbazing in de andere en wordt de invloed van propaganda en de aanwezigheid van angst en verraad steeds duidelijker voelbaar. Daar komt ook nog de dreiging van de vele bombardementen bij: het leven in München wordt steeds gevaarlijker.

Het is ontzettend boeiend om te lezen hoe Brigitte langzamerhand steeds meer begint te beseffen wat er werkelijk aan de hand is in Duitsland. Dit proces wordt versneld als er pamfletten van de Witte Roos met de post worden bezorgd. Dan doet ook nog ene Sophie haar intrede, een nieuwe vriendin van haar zus, die het duidelijk niet eens is met het gedachtegoed van Hitler. Pas helemaal aan het einde van het verhaal wordt bevestigd dat het om Sophie Scholl en haar broer Hans gaat, en als je dat waargebeurde verhaal kent, weet je al dat dat niet goed afloopt…

Een groot deel van dit boek is dan ook gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen. De hoofdpersonages zijn echter fictief, maar krijgen wel te maken met keuzes die iedereen in de oorlog zal moeten maken: kies je voor overleven of voor idealen? Houd je je koest of ga je in verzet? Ook zal het kinderen bewust maken hoe verschillende denkbeelden voor polarisatie, verraad en verbroken vriendschappen kunnen zorgen. Het verhaal roept veel ontzetting op, maar maakt kinderen daarmee hopelijk zeer bewust van het feit dat de geschiedenis zich niet moet gaan herhalen.

Lestips

Dit boek is echt een verrijking om (voor) te lezen tijdens een project over de Tweede Wereldoorlog. Het is ontzettend interessant om over de oorlog te lezen vanuit het Duitse perspectief. Je leert van dit boek veel over de gedachten van Hitler en het leven in nazi-Duitsland, maar het gaat ook over universelere thema’s, zoals verzet en het maken van keuzes in oorlogstijd.

Om het boek te promoten, zou ik eerst de tekst op de achterkant voorlezen en daarna bij het begin beginnen. Onderstaand fragment eindigt al vrij raadselachtig, want: wat verbergt Brigitte precies over haar zus?!

De jongere meisjes (…) over mijn zus verberg. (blz. 7 t/m 10)

Kluitman, 2022