Monsterlijke microben

door Geert Bouckaert, Marc Van Ranst

Alles over nuttige bacteriën en gemene virussen

Krijg antwoord op vragen als:
– Waarom moet je je handen wassen voor het eten?
– Is het coronavirus het gemeenste virus dat er bestaat?
– Zijn er mannelijke en vrouwelijke bacteriën?
– Welke virussen heeft de mens overwonnen?
– Wat zijn antibiotica?

En word met de proefjes achterin het boek zelf microbioloog!

In samenwerking met professor virologie Marc Van Ranst (professor Microbiologie en Immunologie aan de KU Leuven).

Recensie

©2020 Lannoo, illustratie van Sebastiaan Van Doninck uit Monsterlijke microben

Het is logisch dat kinderen in deze tijd willen weten hoe het komt dat je ziekt wordt. Daar is mooi op ingesprongen door de makers van dit boek: zelfs het coronavirus wordt er al in genoemd! De titel is in eerste instantie wat misleidend, want dit boek gaat niet alleen maar over mónsterlijke microben. Er zijn namelijk ook microben die helemaal niet monsterlijk zijn. De ondertitel zegt het wél: bacteriën kunnen vaak juist heel nuttig zijn. Sebastiaan Van Doninck maakte van de virussen, bacteriën en parasieten bovendien grappige figuurtjes, die nog niet erg doen denken aan monstertjes (nóg niet…).

Het boek begint dan ook met het uitleggen wat microben zijn en waar ze voorkomen. Je zou er kriebelig van worden…

Lik je weleens met je tong over je tanden? Denk er dan aan dat je op dat moment duizenden microben oplikt die op je gebit leven. Ook op je tong wonen miljoenen micro-organismen. In je darmen huizen vijfhonderd verschillende soorten bacteriën. En op je huid alleen al zitten meer microben dan er mensen zijn op de hele planeet. (blz. 8)

Gelukkig wordt vervolgens uitgelegd waarom al deze microben juist heel belangrijk en nuttig zijn. Het boek staat daarbij boordevol interessante weetjes. Zo lees je:
– waarom je veel yoghurt moet eten als je antibiotica neemt;
– hoe het komt dat eten buiten de koelkast veel sneller beschimmelt;
– waarom het goed is dat je niest, als je verkouden bent.

De materie wordt in eenvoudige ‘kindertaal’ uitgelegd. Zo wordt het lichaam in het hoofdstuk over vaccins vergeleken met een burcht, waar ridders het virus verslaan. Het maakt het boek heel prettig leesbaar en bovendien heel begrijpelijk. Ook de vrolijk gekleurde illustraties maken het boek voor kinderen heel aantrekkelijk. Soms is de uitleg alleen wel iets té kort. Zo wordt er gezegd dat je tetanus kunt oplopen door in een roestige spijker te trappen (eh, ja… en nog wel op een aantal andere manieren, die bovendien veel waarschijnlijker zijn!) en wordt er over het coronavirus gezegd, dat je twee andere personen besmet als jij het virus hebt. Daar is de tekst eigenlijk teveel versimpeld, waardoor de informatie niet meer helemaal juist is. Er is duidelijk veel moeite gedaan om de informatie begrijpelijk te maken voor kinderen. Na elk hoofdstuk volgt bijvoorbeeld ook een korte test, waarbij met tien vragen wordt gecontroleerd of je de tekst goed hebt onthouden of begrepen.

©2020 Lannoo, illustratie van Sebastiaan Van Doninck uit Monsterlijke microben

Vanaf hoofdstuk 3 doet het boek zijn titel steeds meer eer aan: de monsterlijke microben doen nu hun intrede! Het is erg verontrustend om te lezen hoe de Spaanse griep om zich heen sloeg en ook het hoofdstuk over de pest is behoorlijk misselijkmakend… Er is aandacht in het boek voor malaria, ebola en het hiv-virus, maar ook voor de ‘gewone’ griep, buikgriep en verkoudheid. Verder wordt het COVID-19 virus besproken en uitgelegd wat het belang van inentingen is. Daarbij wordt de Vlaamse achtergrond van de auteurs heel even zichtbaar, want in Vlaanderen wordt blijkbaar gesproken over ‘windpokken’ in plaats van ‘waterpokken’. Afgezien daarvan is er in dit boek evenveel aandacht voor Nederland als voor België.

In het laatste stuk mag je zelf aan de slag als microbioloog: met vijf proefjes kunnen kinderen uitzoeken of dit werk iets voor hen is. Professor Van Ranst is zelf ook op die manier begonnen! Er is in dit boek duidelijk heel veel rekening gehouden met de interesse van kinderen en het resultaat is een heel aantrekkelijk en informatief boek over een heel actueel en belangrijk onderwerp!

Lestips

Dit boek geeft antwoord op vele vragen die kinderen zouden kunnen hebben over ziek worden. Het is goed dat kinderen op deze manier bewust worden van alle microben die in en op hun lijf huishouden! Een mooie boekentip voor projecten over gezondheid!

De uitgever geeft aan dat het boek geschikt is vanaf 6 jaar, maar voor groep 3 en 4 is dit qua woordenschat nog wel een pittig boek, zelfs als je het voorleest. (Denk bijv. al aan de vraag ‘Waarom blijft het griepvirus de kop opsteken?’ – daar is waarschijnlijk al wat uitleg nodig!) Kinderen uit de bovenbouw kunnen dit boek in ieder geval prima zelf lezen en voor hen is het ook zeker niet te kinderachtig. Als je het boek in de klas voorleest of gezamenlijk leest, zou je een leuke (digitale) quiz kunnen maken van de tests aan het einde van de hoofdstukken.

De proefjes achterin het boek zijn ook erg leuk om te doen! Wel opvallend: bij de eerste proefjes wordt ‘een volwassene’ genoemd bij de benodigdheden; later worden dat ‘je papa of mama’. Maar goed, dat kun je natuurlijk prima vervangen door ‘je juf of meester’ en oudere kinderen kunnen het misschien ook wel zelf doen.

• Kweek je eigen bacteriën
• Wat gebeurt er als je je handen wast?
• Het nut van de schil
• De truc met de aardappel
• Zelf levende yoghurt maken

Uitgeverij Lannoo, 2020