Nergens meer veilig

door Jan Heerze

Arnhem, 17 september 1944. Bommen… steeds dichterbij… In een donkere kelder wacht de twaalfjarige Maaike met haar moeder, kleine broertje Pim en klasgenoot Jelle tot het voorbijgaat. Maaikes moeder wil zo lang mogelijk blijven, maar als er pal voor hun huis gevochten wordt, moeten ze toch vluchten. De tocht voert hen door de verwoeste binnenstad naar Burgers’ Dierenpark, waar Maaikes opa werkt. Maar ook daar wordt het te gevaarlijk en ze moeten verder. Tijdens hun tocht naar Apeldoorn worden ze weer overvallen door een bombardement. Maaikes moeder en Jelle raken gewond en Pim is zoek… Maaike is bang, maar doet er alles aan om haar familie weer bij elkaar te krijgen.

Recensie

Op de achterkant van het boek staat “Een aangrijpende jeugdroman over de Slag om Arnhem.” Daarmee is niets teveel gezegd: aangrijpend is het zeker!  Toch is het boek geschikt voor kinderen op de basisschool, want het beschrijft niet alleen de oorlog, maar ook de innerlijke worsteling van Maaike met haar angsten en gevoelens voor Jelle.

Wat erg knap is van de schrijver is dat je door het boek echt kunt voelen hoe het geweest moet zijn om als kind in de oorlog op te groeien. Het is duidelijk dat hij uit eigen ervaring schrijft (zie ook het nawoord op blz 157).

Het boek is in feite geschreven als een spannende film: je kunt alles voor je ogen zien gebeuren. Alles draait om de Slag bij Arnhem en de schrijver heeft zich hiervoor duidelijk goed gedocumenteerd. Achterin het boek schrijft hij hier ook over: de personages zijn verzonnen, maar de gebeurtenissen zijn echt. Wat heel mooi is in dit verhaal, is dat duidelijk wordt gemaakt dat iedereen eigenlijk slachtoffer is tijdens een oorlog. Pim vraagt op een gegeven moment: “Wie heeft dat gedaan? (…) De Duitsers of de Engelsen?” “Een granaat heeft het gedaan.” (blz. 89). Niemand wordt als boeman neergezet in het verhaal. Ook het open einde is heel bijzonder: de schrijver heeft dit bewust gedaan (zo schrijft hij zelf in het nawoord), omdat het de oorlog symboliseert: het kan op een moment goed gaan, maar je weet niet hoe het uiteindelijk afloopt. Dat zal kinderen zeker aan het denken zetten!

Lestips

Er zitten zoveel fragmenten in dit boek die voorgelezen kunnen worden om de spanning van de oorlog neer te zetten! Maar ik zou kiezen voor de eerste bladzijden van het boek, want daarin komt alles meteen ter sprake: de Arnhemse binnenstad, het bombardement, de dreiging, de angst en de hoofdpersonen.

Arnhem, zondag 17 (…) tegen zijn borst. (blz. 5 t/m 9)

Voorin het boek staat ook een mooi kaartje van Arnhem dat je kunt laten zien.

Interessant in het boek is ook dat Burgers’ Dierenpark (nu: Zoo) een grote rol speelt in het verhaal. Het spreekt vanzelf dat dit boek geschikt is om te gebruiken bij een les over WO II, maar stel dat je op schoolreis gaat naar Burgers’ Zoo, dan is het ook interessant om een fragment uit dit boek voor te lezen! Wist je bijvoorbeeld dat de naam Burgers de achternaam was van de familie die het dierenpark beheerde?

Maaike wordt pas (…) met hun werk. (blz. 85 t/m 90)

Uitgeverij Leopold, 2014