Pamoek

door Cora Sakalli

Na de scheiding van haar ouders vertrouwt de dertienjarige Franka niemand meer. Haar beste vriendin heeft ze al maanden niet gesproken en haar moeder lijkt maar niet te snappen waarom ze niet naar haar vader toe wil. Als ze toch naar hem toe moet, besluit ze weg te lopen.

Orkun voelt zich vreselijk schuldig over de dood van zijn buurman Wessel. Als Wessels kat, Pamoek, gaat zwerven en Orkun verhuist, besluit hij de kat in het diepste geheim mee te nemen. Maar een kat verbergen valt niet mee. Orkun hoopt op hulp van zijn nieuwe buurmeisje Franka. Maar hoe vraag je hulp aan iemand die niemand vertrouwt?

Recensie

Kinderen met een Turkse achtergrond zullen misschien wel weten wat Pamoek (Pamuk) betekent. Het is namelijk een naam die in Turkije veel gebruikt wordt voor katten (en het betekent katoen). Daarmee vertelt de titel direct wat meer over dit indrukwekkende verhaal: centraal staat Pamoek, een witte kat, die zijn naam dankt aan Orkun, een jongen met een Turkse achtergrond.

Dit verhaal wordt in korte hoofdstukken afwisselend verteld door Orkun en Franka. Orkun woont in Rotterdam en bereidt zich voor op zijn verhuizing naar een grote, witte villa vlakbij zee, ergens in de buurt van Alkmaar. Orkun maakt zich zorgen om Pamoek, de kat die bij zijn vriend Wessel woonde. Wessel is dood en Pamoek kan duidelijk niet in het gebouw blijven waar zij woonden…

‘Optiefen met dat beest (…) ‘Als ik die kolerekat hier nog één keer zie, trap ik hem hartstikke dood.’ (blz. 23)

De ouders van Orkun houden ook niet van katten – vooral zijn vader (baba) wil er niets van weten. Toch smokkelt Orkun Pamoek mee naar hun nieuwe woonplaats… Daar ontmoet hij Franka, al lees je daar pas later over, want hun verhaallijnen komen pas op blz 56 samen. Franka heeft haar eigen problemen. Ze heeft vreselijke migraineaanvallen, woont bij haar oma en haar moeder sloft een beetje rond in haar badjas. Haar ouders zijn uit elkaar en Franka wil absoluut niet naar haar vader toe.

‘Tja, Frannie,’ zegt oma zuchtend als we samen naar de foto’s staren. ‘Dus vrijdag moet je naar die flapdrol. Van mij zou ’t niet hoeven meis, maar ja, wie ben ik.’ (blz. 13)

Cora Sakalli vertelt het verhaal lekker vlot, met geloofwaardig taalgebruik. Het verhaal intrigeert vanaf de eerste bladzijde. Steeds krijg je brokjes informatie, maar toch blijft het lekker raadselachtig. Zo weet Orkun duidelijk meer over de dood van Wessel en wil Franka zó niet naar haar vader, dat ze zelfs besluit weg te lopen. Wat heeft hij gedaan?? Wat is er bij Orkun gebeurd? En… wat gaat er met Pamoek gebeuren?

Franka en Orkun bedenken samen een plan voor de kat en dat levert een zeer boeiend avontuur op! Tegelijkertijd gaat het boek over serieuze problemen. Franka is duidelijk een zeer beschadigd meisje, maar ook Orkun heeft met Wessel het nodige meegemaakt. In het boek lees je over verslaving, grenzen stellen en vooroordelen. Sakalli verwoordt bovendien via de oma van Franka precies wat heel veel mensen in Nederland denken…

‘Alle huizen die vrijkomen gaan naar buitenlanders,’ zegt oma nukkig. ‘Als je hier je hele leven gewoon hebt, moet je maar zien of je ooit nog aan de beurt komt.’ (blz. 25/26)

Oma staat dan ook niet bepaald te juichen als Orkun en zijn familie hun intrek nemen in hun nieuwe huis. (‘Wat een nare lui‘ … ‘Gaan ze daar nou zitten picknicken?‘) Mooi is ook dat het boek een interessant inkijkje in de Turkse cultuur geeft. Orkun en Franka lijken geen last te hebben van hun verschillende achtergronden, maar hun families hebben wel duidelijke vooroordelen. Ook Orkuns vader (een welgestelde handchirurg) heeft liever niet dat Orkun met Franka omgaat.

‘Maar die familie is heel anders dan wij,’ mompelt baba. ‘Weet je dat er in het dorp allerlei verhalen over hen de ronde doen?’ (blz. 232)

Alles bij elkaar is dit dus véél meer dan een boek over een kat! Het is een ontzettend boeiend verhaal, vol eigentijdse thema’s en interessante wendingen. Zo’n verhaal waar je nog lang aan blijft denken nadat je het uit hebt.

Lestips

Als je dit boek snel wilt promoten, volstaat het om er kort iets over te vertellen. Je kunt de achterkant voorlezen en laten zien hoe het boek is opgebouwd (afwisselend perspectief). Vraag eventueel of de kinderen weten wat Pamoek betekent. Als er kinderen met een Turkse achtergrond in je klas zitten, zullen zij waarschijnlijk direct geïnteresseerd zijn: dit verhaal gaat deels over hun cultuur! Vertel ook zeker dat dit geen dierenverhaal is! Pamoek is zeker belangrijk, maar speelt eigenlijk een bijrol in dit boek. Dit is echt een boek over mensen: over moeilijke thuissituaties, over problemen achter de deur, over cultuurverschillen en over vertrouwen…

Leg ook uit dat de verhaallijnen pas na zo’n 50 bladzijden bij elkaar gaan komen – als kinderen nog niet zoveel leeservaring hebben, kan dit wellicht lastig voor ze zijn om direct te begrijpen.

Als je wat meer tijd hebt, zou ik de eerste twee hoofdstukken voorlezen: je leerlingen krijgen dan een goed beeld van de schrijfstijl. Ook zorgen die eerste hoofdstukken er wel voor dat je nieuwsgierig wordt naar het vervolg! Misschien besluit je wel dat je gewoon het hele boek gaat voorlezen!

Ten slotte is dit boek ook echt een aanrader voor kinderen die migraine hebben. Er zijn geen andere kinderboeken waarin dit voorkomt en het zal waarschijnlijk ontzettend fijn/troostrijk voor hen zijn om de pijn van Franka te kunnen herkennen.

Moon, 2023