Sprookjes van Degouve

door Lydia Rood

De prins, die weldra koning zal worden, zit met zijn handen in het haar. Het is onrustig in het land, de mensen mopperen en morren. En het ergst van alles is: er waart een boosdoener rond die overal het licht wegneemt.

De Redder krijg de opdracht te achterhalen wat er mis is en bovenal: de boosdoener te vinden. Maar de Redder kan dat niet alleen, hij heeft jouw hulp nodig…

De reis voert langs de geschilderde landschappen van de schilder William Degouve de Nuncques. Én langs de sprookjes die Lydia Rood bij die schilderijen schreef.

Recensie

©2019, Hoogland & Van Klaveren, illustratie van Juliette de Wit uit Sprookjes van Degouve

Wat is dit een ongelooflijk intrigerend boek! Het is zit ontzettend ingenieus in elkaar: Lydia Rood schreef een kort verhaal over ‘de Redder’ die door het land reist om ‘de boosdoener’ te vinden. Hij doet allerlei locaties aan, waar bijzondere verhalen over bestaan – de sprookjes die Lydia Rood bij de schilderijen van Degouve schreef. Daardoor lijkt het boek een beetje op een raamvertelling: het zijn korte sprookjes binnen een doorlopend verhaal.

Maar wat het echt bijzonder maakt, is dat je als lezer, net als de Redder, flink moet speuren in dit boek. Je leest het niet van voren naar achteren, maar je moet zelf bedenken hoe de reis van de Redder is verlopen. Elke keer lees je dus een sprookje, vervolgens een stuk van het doorlopende verhaal en dan krijg je de opdracht:

Zoek de plaat op die bij het einde van deze episode past.

En dan begint het speurwerk! Je gaat bladeren door het boek, op zoek naar een schilderij dat past bij wat je net gelezen hebt. Vervolgens lees je daar weer het sprookje bij en dan gaat het verhaal weer verder. Mooi is dat de sprookjes ook een rol spelen in het doorlopende verhaal: alsof het legendes zijn, die echt zijn gebeurd. Door dit speurwerk, maar ook door de wat duistere, mysterieuze en verstilde schilderijen en sprookjes ademt dit boek een ongelooflijke geheimzinnigheid uit.

Alsof dit allemaal nog niet genoeg is, valt er nóg meer te puzzelen! In het doorlopende verhaal zijn sommige woorden weggelaten. Het aantal streepjes geeft aan welk woord je zou moeten invullen. En dan is er achterin ook nog een pagina met 19 cijfers, waarboven ‘de eerste letter’ staat. Wat moet je daar dan invullen? Daar kom je vanzelf achter als je het boek uitleest…

Het is echt een geweldige puzzel en een ongelooflijk activerende manier van lezen. Makkelijk is het niet! Het speurwerk is best lastig en er wordt flink wat van de lezer gevraagd wat betreft het leggen van verbanden en het aanhouden van een logische volgorde. Gelukkig word je goed geholpen door de illustraties van Juliette de Wit. Als je goed kijkt, zie je steeds symbolen terugkomen, die je door het boek heen leiden. Ook heeft zij achterin een landkaart getekend met daarin de namen van de verschillende locaties. Met behulp van deze landkaart, de kaartjes die je steeds in het boek vindt én al die symbolen moet je wel uit de puzzel kunnen komen.

De sprookjes zijn prachtig en allesbehalve zoetsappig. Sommige zijn ronduit grimmig, wat ook past bij de donkere schilderijen van Degouve. De sprookjes geven de schilderijen, die in eerste instantie voor kinderen misschien wat saai zijn, heel veel betekenis. Want wat moet je vinden van een schilderij met een boerderij en een paar bomen? En dan ook nog in van die sombere kleuren… Tot je het sprookje leest over het meisje dat ‘rust aan haar kop’ wilde. Ineens zie je het landschap voor je, kun je je voorstellen wat zich op die boerderij heeft afgespeeld en waarom de kleuren zijn zoals ze zijn. Lydia Rood leert je hierdoor anders kijken naar kunst; ze laat zien wat verbeelding en verhalen kunnen doen.

De activerende manier van lezen leidt uiteindelijk naar een zeer bijzonder einde, dat je zowel positief als negatief kunt ervaren. De ontknoping in dit boek bestaat namelijk uit een lege bladzijde en een aansporing om jouw afloop te mailen naar de schrijfster. Lydia Rood gooit je daarbij niet in het diepe, maar stelt allerlei activerende en inspirerende vragen aan het einde van het verhaal (tip: zorg dat je een spiegel bij de hand hebt!). Jij als lezer bepaalt. Dat is ergens dus een beetje een deceptie: het is een verhaal zonder einde! Anderzijds stimuleert het kinderen om zelf een verhaal te verzinnen – en alles mag! Niet iedereen zal dat als prettig ervaren, maar hoe je het ook wendt of keert; dit is een boek dat een enorm grote verbeeldingskracht los zal maken bij de lezer. Fascinerend!

Lestips

Als je het boek wilt promoten, zou je de eerste bladzijde kunnen voorlezen: ‘Vind de boosdoener’. Daarin wordt eigenlijk al aangegeven wat je in dit boek moet gaan doen.

Alles hangt van jou af. Volbreng mijn missie. Vul de open plekken voor me in. Breng de kleur terug, zoek de weg die ik heb gevolgd. En vind de boosdoener. Red mijn leven, alsjeblieft. (blz. 9)

Klinkt al behoorlijk activerend, vind je niet?! Je kunt vervolgens natuurlijk kort toelichten wat de bedoeling is van het boek, want het is echt best wel ingewikkeld in eerste instantie. Sommige kinderen zullen de puzzel zelfstandig wel kunnen oplossen, maar vele zullen wat meer begeleiding nodig hebben bij het zoeken naar de juiste volgorde (hint voor de minder sterke puzzelaars: kijk naar het symbool aan het einde van de opdracht én naar de symbolen rechtsbovenaan de sprookjes).

Vanzelfsprekend kun je de puzzel ook samen met de klas gaan doen! Lees als leerkracht steeds de sprookjes voor en zet de schilderijen daarbij op het digibord. Je kunt veel schilderijen al vinden op de website van het Kröller-Müller Museum, waar de schilderijen van William Degouve ook in het echt te bewonderen zijn! Ook googelen levert veel afbeeldingen op. Achterin het boek kun je vinden welke schilderijen waar te zien zijn en hoe de schilderijen heten.

Vervolgens los je samen met de klas de puzzel op (of kopieer de bladzijde en laat de klas in groepjes of tweetallen puzzelen op de in te vullen woorden). De bladzijde met het getekende kaartje kun je voor je leerlingen kopiëren, want deze moet ingekleurd worden.

Doorloop het hele boek en laat de kinderen aan het einde allemaal hun eigen verhaal schrijven! Met dit boek sla je dus echt heel veel vliegen in één klap: begrijpend lezen, verbeelding stimuleren, kunstbeschouwing én creatief schrijven komen er allemaal door aan bod.

Schrijver in de klas

Wil je het nóg beter/leuker aanpakken? Nodig dan Lydia Rood uit in de klas! Als Schoolschrijver heeft zij al heel erg veel ervaring bij het stimuleren van creatief schrijven, maar bij dit boek heeft ze zelfs een heel spelverhaal ontwikkeld: De reis van de Redder. Je kunt haar boeken via De Schrijverscentrale.

Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren, 2019