Toen Alfie verdween

door Gerda De Preter

Ciel krijgt heel binnenkort een zusje of broertje. Iedereen zegt dat je daar blij om moet zijn. Maar Ciel kijkt er helemaal niet naar uit. Ze wil die baby helemaal niet. Gelukkig is Alfie er, de jongen in haar klas die haar begrijpt, met wie ze de mooiste woordenlijst maakt en kraanvogels vouwt voor een wens.

Maar wanneer Alfie verdwijnt en mama naar het ziekenhuis moet, blijft Ciel alleen achter bij haar nieuwe oma die ze nauwelijks kent. Ciel is bang en boos tegelijk, omdat iedereen weggaat die ze niet kan missen. Maar dan komt er iemand op bezoek die ze misschien beter wél kon missen. Iemand die haar een listig plan in het oor fluistert…

Recensie

Dit boek had net zo goed kunnen heten: ‘Toen de vaste grond onder mijn voeten verdween’, maar ja… dat is natuurlijk een minder raadselachtige én te lange titel. Het dekt de lading echter wel, want voor Ciel staat haar leven op het punt om compleet te veranderen. Al haar zekerheden verdwijnen als sneeuw voor de zon. En daar kunnen mensen – en zeker kinderen – over het algemeen niet zo goed tegen.

Aan het begin van het boek zal het voor sommige kinderen misschien wat lastig zijn om zich in Ciel te verplaatsen. Ciel is een bijzonder meisje, dat cijfers aan mensen koppelt en woordenlijsten maakt met ‘mooie woorden’. Ook laat schrijfster Gerda De Preter haar dubbelzinnige, literaire zinnen zeggen (het verhaal is immers in de ik-vorm), zoals ‘Er waren harde woorden gevallen en niemand had ze opgeraapt.’ Sowieso is een goed taalgevoel voor dit boek wel fijn, want er zitten veel verborgen boodschappen in het verhaal verwerkt, dat daardoor trouwens wel heel grappig wordt als je de humor begrijpt.

Waarom moet ik altijd het slechte nieuws brengen?’ riep papa uit.
‘Jij bent daar goed in,’ zei mama.
Ik maakte geen geluid. Het was eeuwen geleden dat mama papa een complimentje had gegeven. (blz. 14)

Toch is het verhaal verder allesbehalve grappig. Langzamerhand raakt Ciel iedereen kwijt om wie ze geeft. Haar huisdier, haar vader (scheiding) en zelfs… Elias.

Elias met zijn grote, donkere ogen en een krul om zijn mond. Elias, die vieze woorden schreeuwde wanneer Machteld en haar kliek me uitlachten tijdens de gymles. Elias, die met de deuren knalde wanneer mijn vader en moeder ruziemaakten. Elias, die alles deed wat ik niet durfde. En meer. Ik kon hem niet tegenhouden, ook al had ik hem zelf bedacht. (blz. 17)

Vanaf deze zin wordt dit verhaal pas écht interessant. Want ineens blijkt Ciel nog bijzonderder dan je al dacht: ze had dus een onzichtbare vriend. Eentje die haar verkeerde dingen liet doen… Gelukkig is ook hij verdwenen, maar dat verandert als Ciel bij haar nieuwe oma in huis komt – de moeder van haar stiefvader. Dan is Elias ineens weer terug…

Toch is dat nog niet het grootste probleem in het boek: dat is namelijk het probleem van Alfie. Alfie blijkt illegaal in Nederland te verblijven en moet het land uit. Geen simpel probleem dat je zomaar kunt oplossen. Samen met Ciel besluit hij duizend kraanvogels te vouwen, want wie weet komt zijn wens om te blijven dan uit. Maar Ciel heeft nu ook Elias… en dat maakt een hoop kapot.

Dit is zo’n verhaal dat onder je huid kruipt, een boek dat heel veel indruk maakt. Het is jammer dat het er – zeker voor kinderen – zo onaantrekkelijk uitziet. Grijs, grauw en bruin… en een cover die totaal nietszeggend overkomt als je het verhaal nog niet kent. Maar als je de cover goed bestudeert, vertelt het je al subtiel waar dit boek over gaat. En er zit zoveel meer verborgen in dit boek. Prachtige zinnen, mooie uitspraken, interessante psychologie. Een verhaal dat je laat nadenken over jezelf en de mensen om je heen.

Lestips

Dit is duidelijk een boek voor de gevorderde lezer. En ik vermoed dat weinig kinderen het uit zichzelf zullen pakken door de sombere cover.

Maar dat is dus ook een mooi uitgangspunt voor boekpromotie. Zet eens een plaatje van de cover op het digibord en vraag kinderen wie dit boek zou willen lezen (en waarom / waarom niet). Ga vervolgens samen de cover verkennen. Als een soort kunstbeschouwingsles: laat de klas reageren op wat ze zien. Als je goed kijkt, zie je een aantal opvallende dingen:

– De gevouwen kraanvogel. Kennen kinderen deze vogel? Kennen ze origami? Kennen ze de symboliek achter deze vogel? Waarschijnlijk niet.. vertel dan iets over de betekenis van de kraanvogel in Japan (een brenger van geluk)
– Het woord AFGEWEZEN – waarvoor zou je kunnen worden afgewezen? En wat staat er nou voor groens boven?
– Een baby
– Een hondje
– Iemand met een koffertje – wat heeft ze vast? Een Klavertje Vier… één blaadje is rood. Waar zou dat voor kunnen staan?
– Een gevouwen bootje op een postzegel
– Een kroontjespen

Op deze manier worden kinderen misschien toch al nieuwsgieriger naar de inhoud van het verhaal. Lees vervolgens de achterflap voor. Wie zou het boek nu willen lezen?

Lees eventueel ook nog een hoofdstuk voor uit het boek. In hoofdstuk 7 komt goed naar voren hoe Ciel met zichzelf overhoop zit. Het is handig om voor het voorlezen nog even te vertellen dat de ouders van Ciel gescheiden zijn en dat de baby die komt dus van haar moeder en stiefvader is.

Als de bel (…) iets te zeggen. (blz. 33 t/m 40)

Vriendschap / ruzie

Bovengenoemd fragment is ook een heel mooi voorbeeld van hoe je een vriendschap kapot kunt maken door de verkeerde woorden. Hoe belangrijk het dus is om je emoties onder controle te houden als je mensen niet wilt kwetsen.

Je zou de klas kunnen vragen: hoe kan Ciel dit oplossen? Wat moet ze doen om de vriendschap te redden?

Vervolgens kun je nog het laatste stukje van het hoofdstuk voorlezen:

Ik hol achter (…) achter Alfie aan. (blz. 40)

Maar… Ciel maakt het in het verhaal nog bonter. Ze maakt een hoop kapot met haar gedrag. Gelukkig zien heel veel mensen ook waarom ze zich zo gedraagt en zijn ze bereid haar te vergeven.

Het verhaal eindigt met een prachtige uitspraak, die ook zeker de moeite waard is om met de klas te bespreken:

We staan stil naast elkaar. Ik vind dat best fijn zo. Niks zeggen is niet altijd ruzie. Soms weet je hoofd gewoon niet wat je denkt. (blz. 128)

Voorlezen

Je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om het boek in zijn geheel voor te lezen. Vooral kinderen die ook flink met hun (boze) gevoelens overhoop liggen, kan dit boek heel veel troost bieden (ze zijn niet raar of slecht!). Er zit heel veel in dit boek waar je met de klas over kunt praten en het geeft je de kans om lastige passages uit te leggen.

Op deze manier maak je meer literaire boeken toegankelijk voor alle kinderen en laat je hen groeien in hun leesontwikkeling. Maar behalve dat, zal dit boek kinderen ook laten groeien in hun algemene ontwikkeling, want het verhaal zal veel gevoelens oproepen en kinderen ongetwijfeld laten nadenken over hun eigen gedrag en dat van anderen.

Em. Querido’s Kinderboekenuitgeverij, 2018