Vis in een boom

door Lynda Mullaly Hunt

Ally is slim. Slim genoeg om iedereen voor de gek te houden. In welke klas ze ook terechtkomt, ze is kampioen in het voorkomen dat iemand haar geheim ontdekt. Ze kan namelijk niet lezen.

Maar dan krijgt ze een nieuwe meester. Hij begrijpt dat er achter Ally’s stoerheid een ander meisje zit. Een meisje dat helemaal niet dom is, maar dyslectisch. Voor Ally vallen alle puzzelstukjes langzaam op hun plaats. Haar zelfvertrouwen groeit en er gaat een wereld voor haar open.

Vertaald door Leny van Grootel.

Recensie

Lezen is voor mij nog steeds: proberen iets begrijpelijks te maken van een blik alfabetsoep waarvan de inhoud op mijn bord is gedumpt. Ik weet gewoon niet hoe anderen dat doen. (blz. 14)

Ally zit in groep 8 en heeft in zeven jaar tijd al op zeven scholen gezeten. Ze is een ‘probleemkind’, ‘onhandelbaar’ en wordt daardoor regelmatig de klas uitgestuurd. Wat niemand door lijkt te hebben, is dat ze daarmee haar grootste probleem probeert te verbloemen: ze kan niet lezen.

Als leerkracht is het begin van dit boek dan ook pijnlijk ongemakkelijk: heeft nu echt niemand door dat Ally niet kan lezen? Maar dan krijgt Ally een nieuwe leerkracht: meester Daniël en vanaf dat moment is het net of je in een warm bad belandt. Meester Daniël is niet bang om op te treden tegen pestkoppen, zorgt voor een mooi pedagogisch klimaat en zíet Ally en haar klasgenoten echt. Ally’s smoesjes werken niet bij hem en ineens verandert alles…

‘Nou,’ zegt hij, ‘ík ben blij dat je niet onzichtbaar bent, Ally. Want zonder jou zou deze klas anders zijn.
‘Ik geloof hem niet, maar het maakt me gelukkig dat hij dit zegt. Nu ik naar hem kijk, besef ik dat ik nog nooit een leraar echt heb aangekeken. Ik zat aan mijn tafel en staarde naar hun buik terwijl ze mij vertelden wat er allemaal mis was met mij. Maar nu heb ik één grote wens boven op alle grote wensen die ik al had. En die is: een goede indruk maken op meester Daniël. Met elk vezeltje in mij wil ik dat hij me aardig vindt. (blz. 51)

Wat een magnifiek boek… het is zó mooi verwoord allemaal! Ook de vertaling is prachtig. De stem van meester Daniël is heel goed getroffen en op vrijwel elke bladzijde staat wel een zin die je bijblijft. Het is zo’n verhaal waaruit je wilt blijven citeren, omdat er zoveel waardevolle levenslessen en wijze woorden in staan. In het boek is bovendien niet alleen aandacht voor Ally, met dyslexie, maar ook voor Oliver, die altijd maar doorratelt, voor Albert, die duidelijk hoogbegaafd is, maar ook autistische kenmerken heeft, en voor Keisha, die er door haar huidskleur anders uitziet dan de rest van de groep. Keisha, Albert en Ally raken goed bevriend en hun anders-zijn wordt geen enkel moment zielig of juist mooier gemaakt dan het is. Ze zijn gewoon zichzelf en dat is ontzettend cool.

Het verhaal maakt duidelijk hoe bijzonder iedereen is én dat je meer bent dan je probleem. Zo kan Ally niet lezen, maar wordt snel duidelijk dat ze wel veel gevoel heeft voor taal. Ook blijkt Ally een sterke beelddenker te zijn en leert ze schaken. Uiteindelijk leert ze hoe je met aandacht en hard werken toch ergens uit kunt komen.

“En dan denk ik aan woorden. Hoe machtig ze zijn. Hoe je ze kunt gebruiken als een toverstaf – soms voor iets goeds. Zoals meester Daniël, die met woorden kinderen als Oliver en mij een gevoel van eigenwaarde geeft. En hoe woorden gebruikt kunnen worden voor iets slechts. Om pijn te doen. Mijn opa zei altijd dat je voorzichtig moet zijn met eieren en met woorden. Want je kunt ze geen van beide lijmen.” (blz. 149)

Dat zou allemaal tot een zeer moralistisch en zwaar boek kunnen leiden, maar dat is dit boek echt niet. Het verhaal is gebaseerd op de eigen ervaringen van de schrijfster en zo oprecht geschreven – dat voel je aan alles. Het boek is bovendien lekker vlot geschreven, met veel dialogen en een flinke dosis humor.

Ik heb steeds gedacht dat Albert een nerd was met het gevoel van een dennenappel. Maar ik had het mis. Hoe hij alles observeert. Over de dingen nadenkt. Hij begrijpt dingen echt. En mij ook, zeker weten! (blz. 191)

Wat een hartverwarmend, ontroerend boek over een meisje met dyslexie, lezen, pesten en anders zijn! Dit verhaal laat zo mooi zien wat een worsteling school voor sommige kinderen kan zijn. Een echte must-read voor (aanstaande) leerkrachten, want dit verhaal is zo ongelooflijk inspirerend! Het laat je beseffen hoeveel jij kunt betekenen in het leven van kinderen en hoe jij als leraar écht het verschil kunt maken. Maar ook voor kinderen is dit boek zo verschrikkelijk mooi: het verhaal geeft een ontzettend positief gevoel en laat kinderen zien dat iedereen ertoe doet en ergens goed in is.

Een geleerde heeft eens gezegd: Iedereen is goed in iets, op zijn eigen manier. Maar als je een vis in een boom laat klimmen en hem daarop beoordeelt, zal hij zijn hele leven blijven denken dat hij dom is.’ (blz. 131)

Lestips

LEZEN! VOORLEZEN! Dit boek zou elke leerkracht eigenlijk gelezen moeten hebben en daarna moeten voorlezen in de klas. In dit verhaal staan zoveel waardevolle uitspraken die kinderen aan het denken zullen zetten. Wie weet wat dat voor mooie dingen kan opleveren voor de rest van hun leven!

Je hoeft niet bang te zijn dat het verhaal te zwaar is, want het is heel fijn geschreven en regelmatig heel erg grappig.

Ik kan niks ergers bedenken dan schrijven over mezelf. Ik kan wel iets leukers bedenken. Zoals kotsen op je eigen verjaardag. (blz. 7)

De hoofdstukken zijn lekker kort, dus daardoor is het boek ook heel geschikt om voor te lezen in de klas! Wil je het boek alleen promoten, dan kun je het eerste hoofdstuk voorlezen:

Het gaat nooit (…) op die vraag. (blz. 7 t/m 10)

Beroemde mensen met dyslexie

Hoofdstuk 47 is een mooie opsteker voor kinderen met dyslexie: het gaat over beroemde wetenschappers, uitvinders etc. Allemaal grote namen, die toch allemaal onsuccesvol waren op school. Waarschijnlijk hadden ze allemaal… dyslexie! (blz. 192 t/m 197)

Eenzaamheid

Hoofdstuk 23 heeft niet alleen de prachtige titel ‘Woorden die ademen’, maar behandelt ook een interessant onderwerp: het verschil tussen de woorden eenzaam en alleen. Het is een les van meester Daniël en hij vraagt de kinderen het verschil uit te leggen. Ally geeft een voortreffelijk antwoord… maar kunnen de kinderen uit jouw klas het ook uitleggen? Vraag dat eerst en sluit deze korte les af met het voorlezen van dit fragment.

’s Maandags is het ‘vocabulairedag’. (…) nou ja… voortreffelijk!’ (blz. 102/103)

Pesten

Lees het volgende korte fragment voor.

Shay lacht Albert (…) vraagt Keisha. (blz. 61)

Shay is een pestkop en ze geeft in dit fragment een nogal stomme reden waarom ze iets zegt.
Wat zou de echte reden kunnen zijn dat ze dit doet? Vraag het je klas!

Albert heeft trouwens een mooie wijsheid als antwoord:

‘Weet je,’ zegt (…) probeert te trekken.’(blz. 62)

Uitgeverij Holland, 2020