Vitus en een mysterie zo groot als het heelal of misschien nog groter

door Sofie Leyts

Vitus is geweldig slim. Zolang het niet over mensen gaat, tenminste. Want mensen kun je niet uitrekenen of opmeten.

Wanneer hij samen met zijn vader, die begrafenisondernemers is, een lichaam gaat oppikken in Huize Avondrust, stuit hij op een bizar mysterie. Als zijn nichtje Livia, dochter van een topspionne, ook nog twee weken komt logeren, wordt zijn geordende wereldje nog harder door elkaar geschud.

Terwijl Vitus en Livia stukje bij beetje het mysterie ontrafelen, verschijnt er een vreselijke voorspelling aan de sterrenhemel. Onzin volgens Vitus, onheil volgens Livia. Wie heeft het bij het rechte eind?

Recensie

Vitus heeft iets bijzonder vreemds gezien. Iets héél erg onverklaarbaar vreemds. Iets wat eigenlijk niet kan. En om dat mysterie op te lossen, koopt hij een dagboek waar hij zijn onderzoek in op kan schrijven. Dat dat een dagboek is met twee pony’s erop, met binnenin afwisselen roze en blauwe blaadjes, kan hem niets schelen.

‘Zal ik het inpakken?’ vroeg de winkeljuffrouw. (…)
Nee, mevrouw’, antwoordde ik beleefd. ‘Ik ga er gewoon zelf in schrijven.’ Toen staarde ze me aan als een insect in een bokaaltje, maar dat kon me geen barst schelen. Ik ben het gewend een vreemde vogel te zijn. (blz. 9)

Fantastisch, zo’n uitspraak. Dat zet direct de toon voor dit boek. Vitus laat zich door niets en niemand opjagen en probeert alles rationeel te benaderen. Dat dat met dit mysterie echter niet blijkt te lukken, wordt ook al snel duidelijk als zijn nichtje Livia zich ermee gaat bemoeien. Livia kan aura’s en handen lezen en gelooft zonder enige twijfel in geesten en bovennatuurlijke krachten. En hoewel Vitus daar natuurlijk helemáál niet in gelooft, kan hij niet anders dan zijn ideeën hierover bijstellen.

Ik wilde hard weghollen. Terug naar huis, terug naar vroeger, waar de dooien gewoon dood waren en alleen de levenden konden praten, met longen die lucht pompen en stembanden die trillen via een keurig in kaart te brengen mechanisme van luchtdruk en luchtstroom.
Maar hier stond ik dus, te staren naar een jammerend lijk en opnieuw werd mijn vertrouwde wereld met harde hand dooreen geschud. (blz. 167)

Het levert een boek op dat heel anders is dat je in eerste instantie misschien verwacht. Vitus heeft zonder twijfel autistische kenmerken (al wordt dat nergens in het boek benoemd): hij vindt het lastig om mensen in te schatten en vat vrijwel alles letterlijk op. Zijn manier van denken staat natuurlijk compleet haaks op een verhaal over geesten, astrologie en handleeskunde. Dat contrast levert dan ook ontzettend grappige situaties en conversaties op, zoals deze:

‘Smog sluipt de gang door met een spuit op z’n rug. Met zo’n griezelige naald eraan en een rare kleur vloeistof erin. We moeten hem volgen. Ik weet precies wat hij in z’n schild voert. Het ziet er allemaal veel te geel uit!’
‘Een gele vloeistof?’ vroeg ik. ‘Dan zou het amonyxocardioflexaborum kunnen zijn. Ben jij ook zo gek op scheikunde? Wat leuk!’
‘Ik bedoelde z’n aura’, zei Livia.
(blz. 181)

Dit debuut van schrijfster Sofie Leyts smaakt absoluut naar meer! Haar boek vol uitgesproken personages en onverwachte wendingen is ronduit verfrissend en origineel. Leyts’ schrijfstijl is heel soepel en vol humor. Dat zij Vlaams is, merk je af en toe door een bepaalde woordkeuze, maar dit zal voor Nederlandse lezers geen moment een probleem opleveren. Voor rationeel denkende lezers zal het even omschakelen zijn om mee te gaan in de onverklaarbare gebeurtenissen, maar als je je ervoor openstelt, ontvouwt zich een geweldig verhaal over tijdreizen en voorspellingen dat tot het einde blijft verrassen.

Lestips

Wat een bijzonder boek, om het rationele en het bovennatuurlijke op zo’n manier te combineren! Zowel Vitus als Livia zijn qua persoonlijkheid uitersten en dat weten ze van zichzelf ook wel. Vitus is superslim, maar het lukt hem niet goed om mensen in te schatten en Livia weet juist soms té goed hoe mensen zich voelen:

Ik heb een soort zesde zintuig, denk ik. Ik voel gewoon hoe iemand zich voelt of ik weet wat er in de lucht hangt, ook al wil ik het niet weten. (blz. 80)

Een heel mooi boek over ‘anders zijn’ dus, dat kinderen daarnaast aan het denken zet over de wereld. Want wie weet nu echt precies hoe alles in elkaar zit? Niemand, toch?

Het is absoluut de moeite waard om dit boek voor te lezen. Het zou zonde zijn als (rationeel-denkende) kinderen na de eerste vreemde gebeurtenis afhaken en denken: dit kán helemaal niet! Dit boek is niets voor mij. Want wie weet hoe ze daar aan het einde van het verhaal ineens over denken…

Een goed voorleesfragment, dat zowel spannend als grappig is, vind je iets verder in het boek. Daarvoor is het natuurlijk wel belangrijk dat je een korte introductie over het verhaal geeft. Lees de samenvatting achterop het boek voor en vertel dat er vreemde dingen gebeuren in Huize Avondrust. Livia en Vitus gaan op onderzoek uit. Ze zijn daarom op het moment van het fragment op bezoek in Huize Avondrust bij een van de bewoonsters: Lucie – een nogal verwarde dame, die meer lijkt te weten dan goed voor haar is… Het fragment begint met de entree van dokter Smog.

Smog kuchte en (…) Livia geen spoor. (blz. 107 t/m 113)

Uitgeverij Van Halewyck, 2018