Zeg maar dat je vijftien bent

door Jacqueline Zirkzee

Devi woont samen met haar ouders en zus Nadina in Zuid-India. Nadina is erg verdrietig, omdat ze niet mag trouwen met haar grote liefde: haar ouders kunnen de bruidsschat niet betalen… Maar dan verschijnt er een vreemdeling die haar een baan aanbiedt in een fabriek. Hij vertelt haar dat ze niet alleen een fantastische tijd zal krijgen, maar ook nog eens een bruidsschat bij elkaar kan verdienen! Nadina is in de wolken! Maar dan slaat het noodlot toe: Nadina kan plotseling niet mee en de vreemdeling dreigt met een geldboete wegens contractbreuk. Devi neemt zonder twijfelen haar plaats in. Vol goede moed gaat ze het avontuur tegemoet. Ze komt er echter al snel achter dat de werkelijkheid niet zo mooi is als ze dacht…

Dit boek hoort bij de serie Heftig – een serie over kinderen die heftige dingen meemaken, zoals leven op straat, oorlog of kinderarbeid. Achterin de boeken staat informatie over de kinderen die écht zulke dingen meemaken.

Recensie

De titel en de omslagillustratie vertellen al genoeg: dit verhaal gaat over kinderarbeid en uitbuiting. Wat dat betreft is het verhaal niet spannend – je weet natuurlijk al min of meer wat er gaat gebeuren. Desondanks is het verhaal nog steeds behoorlijk schokkend, of ‘heftig’ zoals de serietitel niet voor niets luidt. In slechts 58 pagina’s wordt in duidelijke, eenvoudige (AVI-M5) taal en korte hoofdstukken verteld over de erbarmelijke arbeidsomstandigheden in Indiase textielfabrieken. Tevens wordt duidelijk gemaakt hoe het zover kan komen: hoe armoede, ongeletterdheid en het Indiase kastenstelsel (dat officieel niet meer bestaat) kan leiden tot uitbuiting. Dat laatste maakt dit boek vooral interessant: dat er kinderarbeid voorkomt in Azië, horen Nederlandse kinderen vast wel eens voorbij komen in het Jeugdjournaal, maar het verhaal van Devi laat de complexiteit hiervan pas echt goed zien.

Het verhaal loopt voor Devi in zekere zin goed af: ze wordt bevrijd uit de fabriek, opgenomen in een zogenaamd brugkamp en krijgt vervolgens scholing en verzorging. Maar tegelijkertijd kan ze niet terugkeren naar haar familie… Daarmee eindigt het verhaal vrij abrupt en wat onbevredigend. Want hoe zal het Devi verder vergaan?

De praktijk is natuurlijk niet anders… de toekomst voor deze kinderen zal onzeker blijven en het boek maakt ook prima duidelijk dat het erg moeilijk is om alle kinderarbeid écht af te schaffen. In de aanvullende informatie wordt een en ander uit het verhaal nog eens uitgelegd. Daarbij komt nog de aanvulling dat ook buiten India veel kinderen in de textielindustrie werken en dat zelfs in Europa en de VS kinderarbeid voorkomt. Hoe en wat… daar gaat dit dunne boek verder niet op in. Maar het doel is bereikt: dit verhaal zal kinderen ongetwijfeld wakker schudden! Een boek dat veel stof tot nadenken en gesprek geeft dus.

Lestips

Eigenlijk een verplicht onderwerp op de basisschool: kinderarbeid en onderdrukking in de tegenwoordige tijd. Zeker met de huidige kritiek op goedkope kledingmerken, is het goed om dit onderwerp in de klas ter sprake te brengen. Een boek als dit helpt daarbij enorm goed: het is een prima (kort) voorleesboek en vertelt een heel duidelijk verhaal. Interessant is ook de Indiase achtergrond die in het verhaal aan bod komt: het geloof in karma, de bruidsschat, het kastenstelsel… zaken die in het leven van de kinderen in je klas waarschijnlijk volledig onbekend zijn!

In het volgende fragment krijgt Devi de eerste keer ‘betaald’ voor haar werk. Het wordt direct duidelijk hoe oneerlijk de vrouwen in de fabriek behandeld worden.

Aan het einde (…) uit te barsten. (blz. 30 t/m 33)

Door na het lezen een filmpje over dit onderwerp te bekijken, gaat dit verhaal nóg meer leven. Op SchoolTV.nl vind je een soortgelijk verhaal over de Indiase Imraam.

Uitgeverij Delubas, 2015