De binnenkant van buiten

door Tanja de Boer

Technische hoogstandjes in een laag land

Nederland is een land vol water, met al zijn rivieren, meren, kanalen, sloten en natuurlijk de zee. Om hier te kunnen leven, werken en bouwen, moeten we slimme oplossingen bedenken. En dat doen we al honderden jaren.

Sommige van die oplossingen kun je buiten makkelijk zien. Daar zie je bijvoorbeeld een dijk, een brug of een viaduct. Maar vaak ga je iets pas echt snappen als je beter kijkt. Dan zie je dingen die verstopt zitten in andere dingen. Zo krijg je een inkijkje in het binnenste van wat je buiten ziet en begrijp je hoe kunstig technische bouwwerken eigenlijk zijn.

Recensie

Dit informatieve boek is een gevalletje: don’t judge a book by its cover. De keuze voor een paperback uitvoering en een grijze cover is – ook al is het bubbeltjesplastic! – niet handig. Het idee was waarschijnlijk dat kinderen er nieuwsgierig van worden; de praktijk is dat kinderen dit boek waarschijnlijk links zullen laten liggen.

En dat is zonde! Want oh, wat is dit een interessant en informatief boek. Het gaat namelijk over ons! Over hoe wij kunnen leven in Nederland en daar ook kunnen blijven leven, dankzij allerlei technische hoogstandjes zoals dijken, gemalen en dammen, maar ook met voorzieningen als schoon drinkwater, stevige bruggen, meetrillende huizen en handige (metro)tunnels. Dat klinkt misschien heel taai en technisch, maar civiel ingenieur Tanja de Boer weet precies hoe ze dit helder en aansprekend aan kinderen uit kan leggen.

De hoofdstukken zijn kort en lezen prettig, en staan vol met boeiende weetjes, tips voor websites en filmpjes, maar ook met leuke opdrachten. Een soort NEMO Science Museum, maar dan in boekvorm! Kinderen worden uitgedaagd om met zand verschillende dijken te bouwen, een brug te maken met boeken, een model van hun rit naar school uit te werken, of een kuil (denk: bouwput) te graven op het strand. Daarnaast worden ze uitgedaagd om creatief te denken, want dat maakt dit boek ook mooi duidelijk: ingenieurs zijn echt niet alleen maar technisch bezig, maar vooral ook heel creatief.

Je kunt niet zomaar een snelweg oversteken, dat is gevaarlijk. Helemaal lastig wordt het als twee snelwegen elkaar kruisen. Of een snelweg en een rivier, of een spoorlijn. Hoe kan een schip nu een snelweg oversteken? Hiervoor hebben ingenieurs allemaal ‘kunstwerken’ bedacht. Daarmee bedoelen we geen schilderijen of beelden, maar bruggen, tunnels, viaducten, aquaducten of ecoducten. Voor ingenieurs zijn dat echte kunstwerken, en zo noemen ze die ook! (blz. 116)

©2022, Nieuwezijds, illustratie van Janneke Kornet uit De binnenkant van buiten

Het is dan ook erg leuk en toepasselijk dat een beeldend kunstenaar de illustraties bij dit boek heeft gemaakt. Janneke Kornet heeft collagetechniek en allerlei originele materialen gebruikt om de uitleg van de schrijfster nóg duidelijker te maken. Kunstig en creatief, maar toch heel functioneel! De keuze voor bubbeltjesplastic is ineens heel logisch.

Ten slotte maakt Tanja de Boer nog duidelijk hoe belangrijk het is om dit soort creatieve oplossingen te blijven bedenken: we moeten op zoek naar duurzame technieken en zullen rekening moeten houden met de klimaatverandering. Ongetwijfeld zullen er kinderen zijn die door dit boek aangespoord worden om later te kiezen voor een technisch beroep. Nóg een reden om dit boek uitgebreid te promoten in de klas! Dit is niet alleen een ongelooflijk interessant boek voor het heden, maar ook voor onze toekomst.

Lestips

Het lijkt me duidelijk dat dit boek wel wat promotie kan gebruiken in de klas. Kinderen zullen het waarschijnlijk niet uit zichzelf uit de kast pakken, en de kans is best groot dat jij het ook niet zomaar zou oppakken als je het ziet. Wat dat betreft had het boek Erop of eronder van Anne Pek een aantrekkelijkere vormgeving, maar ja, dat is uitverkocht.

Toch is dit boek in zekere zin veel toegankelijker: de korte hoofdstukken zijn heel overzichtelijk en het boek gaat vooral over het nu, niet over geschiedenis. Door het eerste hoofdstuk voor te lezen (slechts 2 korte bladzijden!) zullen er zeker al kinderen nieuwsgierig worden naar dit boek. Nóg leuker wordt het echter als je dit boek samen met de klas leest, zeker binnen een project als Nederland Waterland (letterlijk de titel van het tweede hoofdstuk trouwens), bouwen of vervoer.

Dit boek staat namelijk vol met leuke lesideeën en onderzoeksopdrachtjes! Om er een paar kort te noemen:

• Ga dijken testen
• Ontdek hoe je land droger kunt maken
• Bouw een stevige toren
• Ontwerp een mooie, duurzame gevel
• Leer hoe het wegdek verdicht kan worden
• Bedenk een voertuig voor de toekomst
• Probeer warmte op te slaan in de grond

overstroomik.nl

Verder kom je in dit boek fantastische tips tegen, zoals de website overstroomik.nl. Deze website maakt kinderen (en jou!) vast een stuk bewuster van het feit dat grote delen van Nederland onder de zeespiegel liggen (en dat dat dus ook mis kan gaan). Heel interessant om eens te bekijken als je het hebt over de Watersnoodramp van 1953 (die vanzelfsprekend ook in dit boek – blz. 37 – wordt genoemd). In het boek lees je verder uitgebreid over het Deltaplan en het Deltaprogramma (een soort tweede Deltaplan, maar dan voor het hele land – wist je dat al?).

Excursies

Door het boek heen vind je ook diverse leuke tips voor excursies! Ga met je klas een dagje naar het strand (om dammen te bouwen en kuilen te graven), bezoek Neeltje Jans in Zeeland of het Waterloopbos in Flevoland. Wist je dat daar allemaal oude schaalmodellen van grote havens van over de hele wereld te vinden zijn?! Of kijk eens op de website gemalen.nl of er een gemaal in de buurt is of bezoek een sluis.

Verder is het erg leuk om dit boek te combineren met een bezoek aan NEMO Science Museum, waar je o.a. uitgedaagd wordt om bestendige dammen te bouwen, energie op te wekken, water te zuiveren of stevige bruggen te bouwen.

Uitgeverij Nieuwezijds, 2022