Niet thuis

door Jacques Vriens

Hannah woont niet thuis, maar in leefgroep De Haven: het tehuis van zeven kinderen. Allemaal hebben ze hun eigen bijzondere verhaal. Ze kunnen het niet altijd goed met elkaar vinden, maar als het erop aankomt, laten ze elkaar niet in de steek. Dan vangt Hannah een geheim gesprek op tussen de groepsleiders. Er moet bezuinigd worden in de jeugdzorg en dat heeft ingrijpende gevolgen. Zodra de kinderen erachter komen wat er aan de hand is, verzinnen ze samen een spannend en gewaagd plan.

Recensie

Jacques Vriens is een kei in het realistisch en invoelend beschrijven van groepen kinderen. Dat zie je terug in zijn boeken over schoolsituaties (zoals bijv. Achtste-groepers huilen niet), maar nu ook in dit boek over de jeugdzorg. Vriens werkte jarenlang als directeur en leerkracht op een basisschool en dat hij het schoolleven zo goed weet te beschrijven, is dus te verklaren. Maar ook dit boek heeft een nauwe link met zijn eigen leven: als kind heeft hij een aantal zomervakanties doorgebracht in een leefgroep. Niet omdat hij een problematische thuissituatie had, maar omdat zijn ouders een druk hotel hadden en dus geen tijd hadden om voor de kinderen te zorgen. Pas op latere leeftijd kwam hij erachter dat een leefgroep een tehuis is voor kinderen die niet thuis kunnen wonen.

De kinderen in de leefgroep uit dit boek hebben inderdaad stuk voor stuk een ingewikkelde en vaak treurige thuissituatie. Het is Vriens goed gelukt om de situatie in zo’n tehuis te schetsen. Je leest het verslag van de Hannah (groep 8) over haar tijd in de leefgroep. Haar verhaal maakt overduidelijk hoe lastig het is om op een prettige manier samen te leven, als iedereen zijn eigen problemen heeft en zo verschillend van elkaar is. Toch voel je ook goed dat de kinderen steun vinden bij elkaar en dat ze elkaar accepteren. Dat wordt nog eens extra duidelijk als ze besluiten samen weg te lopen om zo te protesteren tegen de gevolgen van de bezuinigingen.

Vanaf dat moment komt het verhaal in een soort stroomversnelling: na 50 bladzijden ‘informatie’ komt er ineens actie en spanning in het verhaal. De kinderen duiken ergens onder en moeten ervoor zorgen dat ze niet gevonden worden. Nog steeds blijft het interessant om te lezen hoe de groep samenwerkt en het onderling botst, maar het avontuur zal jonge lezers waarschijnlijk nog meer aanspreken.

Toch draait dit hele boek om een heel duidelijke boodschap, die continu naar voren komt: het wil de lezer bewust maken van het belang van jeugdzorg. Voor veel kinderen zal een ‘kindertehuis’ sowieso al een onbekende wereld zijn, waar veel verkeerde ideeën over bestaan:

‘Dylano uit mijn groep zegt dat alle kinderen in De Haven gemene boeven zijn,’ riep Amber snikkend. (blz. 16)

Dit boek opent dus een geheel nieuwe wereld voor veel kinderen en zal ze inzicht geven in het feit dat kinderen in de jeugdzorg of pleegzorg niet kíezen voor die situatie. Niet thuis vertelt daarmee dus een belangrijk verhaal. De geringe omvang (125 pagina’s) en de vlotte schrijfstijl maken het boek bovendien heel aantrekkelijk voor de wat minder gretige lezers. Mooi, want dit realistische verhaal kan heel wat vooroordelen wegnemen.

Lestips

Door het interessante maatschappelijke thema is dit een heel goed voorleesboek voor groep 6 t/m 8. Het is bovendien niet te dik, met veel korte hoofdstukken en in toegankelijke spreektaal geschreven, dus dat leest lekker voor. Ook fijn: het verhaal wordt nergens echt zwaar, maar opent wel heel veel mogelijkheden tot gesprek! Houd er dus rekening mee dat je af en toe even tijd inruimt om met de kinderen te praten over het verhaal!

Vanzelfsprekend is dit ook een boek dat prima door de kinderen zelf gelezen kan worden. Om het boek te promoten, kun je het volgende fragment voorlezen. Het fragment begint als de kinderen net thuiskomen van school.

‘Waar is Twanneke?’ (…) iets raars gebeuren (blz. 18 t/m 21)

Pleegzorg / jeugdzorg

Een goed moment om dit boek te promoten is bijvoorbeeld De Week van de Pleegzorg. Met deze actieweek wil Pleegzorg Nederland aandacht vestigen op het belang van pleegzorg en het tekort aan pleegouders in Nederland. Pleegzorg is onderdeel van jeugdzorg en een andere vorm van opvang dan in dit boek. In het boek komen verschillende vormen van jeugdzorg naar voren:

Julius zette gauw (…) bang te zijn. (blz. 29 t/m 31)

In bovenstaand fragment komen pleeggezinnen er niet zo rooskleurig af. Het maakt echter dus ook direct duidelijk waarom het zo belangrijk is om goede, betrouwbare pleeggezinnen te vinden. Kunnen de kinderen zich ook voorstellen dat het moeilijk is om mensen te vinden die pleegouder willen worden?

In het fragment wordt ook gesproken over het Jeugdjournaal. Bekijk met je klas ook eens een filmpje over het onderwerp. Je kunt in het archief een aantal filmpjes vinden over pleegzorg en jeugdzorg.

Lees ook:

Nog een mooi, realistisch boek over jeugdzorg/pleegzorg:

Uitgeverij Van Holkema & Warendorf, 2017