Lezen in het nieuws
Lezen is de laatste tijd ontzettend veel in het nieuws. Er wordt geschreven over leesbevordering, leesmotivatie, leesplezier en vooral ook over begrijpend lezen en hoe (slecht) het daarmee gesteld staat in Nederland en België. Op de Facebookpagina van Leesbevordering in de klas vind je regelmatig links naar artikelen of publicaties die hierover gaan. Echter, niet iedereen heeft Facebook en na verloop van tijd verdwijnen deze berichten van de tijdlijn en zijn ze lastig terug te vinden. Zonde! Hieronder vind je daarom een overzicht van interessante artikelen en publicaties die jou precies vertellen hoe het ervoor staat met de ontwikkelingen op het gebied van lezen.
Klik op de rode titel om de publicatie of het artikel te lezen. Kleine noot: helaas zijn niet alle artikelen meer beschikbaar (gelukkig hebben we de citaten nog…).
Lees! Een oproep tot een leesoffensief
Het begon dit jaar allemaal met deze publicatie van de Onderwijsraad. Het advies Lees! gaat uitgebreid in op ‘diep lezen’: het geconcentreerd lezen van langere teksten of boeken. Dat doen Nederlandse jongeren steeds minder en dat is een probleem. Het heeft gevolgen voor hun functioneren op school en in de samenleving – en uiteindelijk ook voor het functioneren van onze samenleving als geheel. Je kunt de publicatie van 53 pagina’s gratis downloaden, maar – tip – onderaan de pagina vind je ook een samenvatting van 3 pagina’s. Handig als je niet zoveel tijd hebt, maar toch de belangrijkste punten wilt lezen!
Sleutels voor effectief begrijpend lezen
Ook de Vlaamse Onderwijsraad kwam met een zeer uitgebreide publicatie: Inspiratie voor een eigentijdse didactiek in het basisonderwijs. In deze publicatie krijg je uitleg over de sleutels van begrijpend lezen, uitleg over diverse aanpakken, handreikingen om een krachtig leesbeleid op te zetten en praktische tips (o.a. naar deze website!).
Effectief onderwijs in begrijpend lezen. Acties voor beter leesbegrip en meer leesmotivatie.
De Taalunie heeft de adviezen van de Onderwijsraden weer samengebracht in aanbevelingen. De Taalunie wil laten zien dat er zowel in Nederland als in Vlaanderen door diverse partijen vanuit één visie wordt gewerkt aan het verhogen van het niveau van begrijpend lezen en het bevorderen van leesmotivatie.
Deze publicatie geeft zeer heldere uitleg over vijf kernthema’s om het onderwijs in begrijpend lezen te verbeteren:
- werk vanuit urgentiebesef
- werk met een taal-leesbeleid
- werk met effectieve vakdidactiek
- werk aan leesmotivatie
- geef formatieve feedback
‘Als we betere lezers willen, kunnen we ze niet leren tandenpoetsen’
Lees ook zeker even dit interview met de voorzitter van de Taalraad. Een artikel vol interessante conclusies!
Inzetten op leesmotivatie is essentieel als we het begrijpend leesniveau in Vlaanderen en Nederland willen verbeteren. Niet alleen op scholen, maar ook op de lerarenopleidingen!
Nog zorgelijker is dat leraren in spe worstelen met hun eigen leesmotivatie. Ze lezen zelf niet graag. Dat is als een stratenmaker die niks met stenen heeft of een econoom die niet van cijfers houdt. Leesmotivatie is een van de sleutels om te komen tot begrijpend lezen. Hoe kunnen leraren die zelf niks met lezen hebben, leesmotivatie bevorderen?
Laat juf of meester zelf ‘ns een boek lezen
Een mooi opiniestuk in de Volkskrant, geschreven door kinderboekenschrijfster Janneke Schotveld, sluit mooi op bovenstaande interview aan. Ook zij spreekt haar zorg uit over de gebrekkige kennis van kinderboeken en het ontbreken van leesmotivatie bij (toekomstige) leerkrachten.
Maak van toekomstige leerkrachten lezers, dát brengt meisjes en jongens aan het lezen. Investeer in goed en verplicht literatuuronderwijs op de pabo.
Onderwijs in tijden van ontlezing
Anneke Smits, lector Onderwijsinnovatie en ICT bij Windesheim, ziet ook dat leerkrachten weinig meer lezen. Zij legt echter op stevige en kritische wijze uit hoe dit gekomen is door onze eigen onderwijsvisie van de laatste jaren.
Diezelfde studenten hebben een schoolcarrière achter de rug die zich afspeelde in de tijd dat door de overheid ‘het opbrengstgericht werken’ gepromoot werd. Dit heeft helaas en onbedoeld geleid tot een situatie waarin vooral toetsresultaten er toe doen op school. De leerstof in de lesmethodes is gaan dienen als oefenstof om die toetsen te kunnen maken: teaching to the test.
De pabostudenten zijn dus eigenlijk het bewijs van een falende onderwijsstrategie op het gebied van lezen. Dat moet dus anders.
Begrijpend lezen: op weg naar een hoopvolle toekomst
Diezelfde Anneke Smits schrijft samen met Erna van Koeven interessante blogs op de website Geletterdheid en Schoolsucces. In deze blog vertellen zij hoe zij succesvol (begrijpend) leesonderwijs voor zich zien:
… ontwikkeling van verbonden kennis, de vorming van rijke mentale netwerken. Die kennisbasis ontstaat niet door het lezen van losse teksten over telkens nieuwe onderwerpen, maar door langere tijd te lezen, te schrijven en te denken over interessante thema’s.
Daar schrijven zij al langer over; zij zijn dan ook de medebedenkers van de aanpak DENK! waar je in het artikel Begrijpend lezen dóór te lezen al over kon lezen. Ook in de publicatie van de Vlaamse Onderwijsraad wordt vertelt over DENK!
FOCUS op Begrip: rijke teksten
DENK! is echter inmiddels vervangen door de aanpak FOCUS op begrip.
De kern van deze aanpak is dat er gelezen wordt binnen thema’s, met behulp van rijke teksten. Rijke teksten zijn teksten die niet vereenvoudigd zijn en/of speciaal voor het onderwijs geschreven zijn. Belangrijk is echter ook vooral dat de teksten zorgen voor samenhang van een thema, voor uitbreiding van de woordenschat en vergroting van kennis. Dat leidt samen automatisch tot een beter begrip van de teksten!
Onze leeslessen zetten kind op achterstand
Ook Gerdineke van Silfhout, leerplanontwikkelaar Nederlands bij SLO vindt dat het leesonderwijs anders moet:
Stop de leeslessen met losse teksten en lijsten met vragen bij de tekst. Kinderen, vooral de minder taalvaardige, missen de woordenschat en achtergrondkennis om losse teksten over willekeurige onderwerpen goed te begrijpen. Leer lezen aan de hand van thema’s: dat werkt voor alle leerlingen beter.
Verder schrijft ook zij over leerkrachten die enthousiasme moeten uitstralen voor lezen en het gebruik van rijke teksten. Ze benadrukt dat leesonderwijs moet bestaan uit het totaalplaatje.
In het artikel vond je een handige link naar een publicatie van de SLO: Begrijpend lezen: wat is dat? (en die vind je nu dus hier!)
Tip!
Op Leesbevorderingindeklas.nl vind je vrijwel alleen maar boeken met rijke teksten, die ook nog eens gecategoriseerd zijn op thema. Sterker nog: dit is precies waarvoor deze website ooit is begonnen! Kinderboeken kunnen een thema zoveel meer tot leven brengen dan een korte methodetekst! En hoe meer je leest over een thema, hoe interessanter het wordt door alle verbanden die je kunt leggen. Zo vergroot thematisch lezen niet alleen het leesbegrip, maar ook het leesplezier!
Nog een tip!
Rijke teksten zijn niet over elk onderwerp gemakkelijk te vinden. Echter, thematisch lezen hoeft echt niet alleen uit literaire, rijke teksten te bestaan. Een prachtig fotoboek of een boek met Makkelijk Lezen-keurmerk kan een thema ook verrijken. Bij het verzamelen van boeken voor een thema ‘mag’ je dus ook best kijken naar boeken die wellicht niet al te ‘rijk’ geschreven zijn. Soms zijn deze boeken zelfs geschikter, omdat ze zelfstandig door kinderen gelezen kunnen worden, terwijl de ‘rijke teksten’ onder begeleiding (met bijv. de close reading aanpak) gelezen moeten worden om tot een goed begrip te komen. Kortom: zorg voor een divers aanbod, van fictie en non-fictie; makkelijke en moeilijke teksten; rijk geschreven of lekker om in te bladeren.
Laatste tip!
Het is niet makkelijk om boeken te vinden bij een thema als je het aanbod niet goed kent. Soms is het sowieso niet makkelijk om boeken te vinden bij een thema, want je kunt sommige onderwerpen niet tevoorschijn toveren. Zoeken naar boeken kan daardoor ongelooflijk veel tijd kosten. Gelukkig zijn er mogelijkheden om je te helpen!!
Op de website Themaplein.nl vind je kant-en-klare boekpakketten die helemaal op maat zijn gemaakt bij alle projecten van diverse methodes en aanpakken. In deze folder lees je er alles over! En ja… Leesbevordering in de klas wordt er ook in genoemd, want niet geheel toevallig ben ik (Femke Ganzeman) de samensteller van de boekpakketten.- De leergemeenschap FOCUS op begrip houdt ook lijsten met boeken bij voor diverse thema’s. Dat doen zij op deze padlet.
- Bibliotheekmedewerkers zijn erin getraind om mensen te helpen bij het vinden van de juiste boeken. Zeker als je gebruik maakt van de Bibliotheek op school kun je je leesconsulent om raad vragen bij het zoeken naar boeken. Soms zijn er zelfs kant-en-klare boekenkisten per thema beschikbaar, maar helaas biedt niet elke bibliotheek deze dienst (meer) aan.
Superfijn overzicht, dankjewel! Komt goed van pas bij de lessen over begrijpend lezen en stellen die ik momenteel aan het ontwikkelen ben voor eerstejaars pabostudenten. Ik had alle publicaties al wel op mijn literatuurlijstje, maar dit is een fijn overzicht ter bevestiging, met goede tips erbij 🙂