Gelukkig en blij

door Edward van de Vendel, Martijn van der Linden

Waar worden wij gelukkig van, en blij?

Deze dichtbundel laat zien waar je je geluk uit kunt halen, maar dan wel gezien vanuit de hersens, bekken en snavels van het groepje dieren dat woont op zorgboerderij Gelukkig & Blij.

De zes ezeltjes,
het wijze mamavarken,
de katten Hannes & Hassan die vrienden en vijanden tegelijk zijn,
de goudvis en het dwergkonijn
en alle, alle rondscharrelende schildpadden –

ze denken over vooruitgang, over fake news, over ontdekken wie je werkelijk bent en natuurlijk over gouden koeien en over hoe je met niezen verder komt in de wereld.

En… lijken hun overwegingen en wensen nu heel erg op die van ons mensen? Of zouden wij mensen juist heel veel van deze dieren kunnen leren?

Dit is het 100e boek van Edward van de Vendel.
Bekroond met een Zilveren Griffel 2024.
Bekroond met de Gouden Poëziemedaille 2024.

Recensie

Deze prachtige dichtbundel met maar liefst vijftig gedichten zit werkelijk wonderlijk goed in elkaar. Ieder gedicht bespreekt een geluksgevoel – zoals een roodborstje dat als ‘een vogelvormig bommetje’ een ‘soldaatje is van geluk’, of  het ezeltje Aquamarijn met ‘een fontein in zijn kop die gedachteschuim spuit’; of juist een gevoel van weemoedigheid of onbehagen – zoals de schildpad die even gaat ‘miezeren’ of de winter die veel te lang duurt. Elk gedicht is een overpeinzing op zich, maar samen vertellen de gedichten ook een verhaal.

Dat begint al direct met het mooie gedicht op de schutbladen, een gedicht waar je snel overheen zou kunnen lezen, maar waar al zo’n prachtige boodschap in verwerkt zit over mensen:

ze zwijgen zo weinig,
daardoor zijn ze zo weinig vlinder,
of kat,
ze zijn zo weinig hun eigen kinderen.
Want zie bestempelen veel minder,
die besnuffelen veel meer.

©2023, Querido, illustratie van Martijn van der Linden uit Gelukkig & blij

De wereld als een herstelboerderij, een wereld waarin we allemaal net wat langer stilstaan bij al die bundeltjes geluk. Of het nu een mooie wolk, een stilstaand hert aan de horizon of een snelle libelle is, boven de plas – beeld dat dagenlang bij ons blijft omdat het er twee tellen was. Maar Edward van de Vendel laat je ook met veel humor zien hoe de schildpad zijn geluk haalt uit een ruisende verwarmingsbuis (fantastisch, hoe verzin je het?!), of hoe biggetjes zich heerlijk kunnen wentelen in een ‘soppige onesie’ van ‘motregenlauwe modder’. Erg leuk is ook de verwijzing naar Ionica Smeets, waar Van de Vendel eerder een boek mee schreef, in een gedicht waarin Hassan en Hannes proberen te berekenen wie er het meeste wordt geaaid. Maar …

‘LIEFDE IS MOOI MAAR
HET VALT NIET TE METEN,
KOM WE GAAN TIEN MILJOEN
VOGELTJES VRETEN!’

©2023, Querido illustratie van Martijn van der Linden uit Gelukkig & blij

Maar er zijn ook meer serieuze gedichten, over de dood of over hoe je om kunt gaan met woede in de wereld. Van de Vendel weet je steeds weer te verrassen, te vermaken en vooral te raken met zijn secuur gekozen woorden. Daar dragen de wonderschone illustraties van Martijn van der Linden zeker ook aan bij: zijn tekeningen zorgen niet alleen voor de juiste sfeer, maar geven vaak ook een extra laag aan de gedichten en vertellen hun eigen verhaal. De gedichten en illustraties volgen de seizoenen en langzaam zie je hoe de zorgboerderij steeds verder wordt opgeknapt.

©2023, Querido illustratie van Martijn van der Linden uit Gelukkig & blij

Doordat de dieren steeds weer terugkomen in de verschillende gedichten, krijgen ze steeds meer hun eigen persoonlijkheid, die ook al zo geweldig goed wordt weergegeven door Van der Linden. Het allermooiste is misschien nog wel hoe al die verschillende verhalen – want dat zijn de gedichten eigenlijk – samenkomen in het een-na-laatste gedicht ‘Mensen’. Dit is duidelijk niet alleen een dichtbundel voor kinderen, al zullen zij de diepere lagen er, zeker met begeleiding, ook wel uit kunnen halen en zullen zij de levensechte illustraties van de dieren prachtig vinden! Dit zijn zonder twijfel voor heel veel mensen gedichten om heel gelukkig van te worden!

Lestips

De gedichten in deze bundel lenen zich enorm goed om verder over door te praten. Het zijn vaak prachtige overpeinzingen, waar je mooi over kunt filosoferen met de klas. Veel gedichten gaan logischerwijs over gevoelens.

Heel mooi zijn bijvoorbeeld de gedichten over hoe je om kunt gaan met woede als jij de enige bent die zich zo voelt – zo geweldig hoe Van de Vendel beschrijft hoe goed het kan zijn om iets anders te doen dan de rest. Toch is het een goed idee om met je leerlingen te bespreken wat Van de Vendel hier precies mee kan bedoelen.

Daarom: wees eigenwijs. Wees de kriebel.
Vragen stellen ververst het fatsoen.
Dát kun jij tegen niksdoen doen.

Ook het gedicht Alles wat verandert is prachtig om over na te denken – veranderingen is sowieso een terugkerend thema in deze bundel. En Mist laat heel mooi zien dat het soms helemaal niet verkeerd is om je even in jezelf terug te trekken.

Tegelijkertijd zijn er ook heel grappige gedichten, waar kinderen vooral om zullen moeten lachen (zoals het vierde gedicht over Hannes en Hassan of de nies van de schildpad). Die zijn dus weer heel geschikt om even tussendoor voor te lezen, om even wat lucht in de lesdag te brengen!

Ook kun je sommige gedichten voorlezen als je het over bepaalde seizoenen of de boerderij hebt.

Em. Querido’s Uitgeverij, 2023