Het boek van het leven - Leesbevordering in de klas

Over bolle buiken, bonenbaby’s en kraamfeesten

Wist je dat kinderen die graag een broertje of zusje wilden, vroeger kikkers gingen vangen? Een lekker hapje om de ooievaar mee te lokken!
Of wist je dat babyhoofdjes nog min of meer kneedbaar zijn? Tijdens de geboorte schuiven de botten van hun schedeldak een beetje over elkaar. Een handige oplossing van Moeder Natuur!
En wist je dat ze in Maleisië een kokosnoot of een ei gebruiken om te bepalen wat het geslacht gaat worden? (Tegenwoordig gebruiken ze ook echo’s, maar deze tip kun je gebruiken als je daar niet op wilt wachten.)

In dit grote boek lees je alles over zwangerschap en geboorte: over wat vrouwen die een kind krijgen allemaal moeten doorstaan (en waarom het werkelijk een wonder is dat er baby’s uit een buik komen), maar ook over bakerpraatjes, eeuwenoude verhalen en kleurrijke anekdotes van over de hele wereld.

Recensie

Jonge kinderen zijn al gefascineerd door baby’s. Hoe komt die baby uit de buik van de moeder? Hoe komt het dat die buik zo groeit? En hoe kómt die baby daar überhaupt?! Ouders en leerkrachten worden maar al te vaak in verlegenheid gebracht als ze hier vragen over moeten beantwoorden. Voor oudere kinderen geldt nu: druk ze gerust dit boek in handen, want hierin worden al hun vragen beantwoord! Wat een geweldig volledig en interessant boek over zwangerschappen en geboortes.

Floortje Zwigtman heeft een heel fijne, directe schrijfstijl en legt het wonder van het leven in dit boek heel goed uit. Ze begint natuurlijk bij het begin: ‘waar komen de kindertjes vandaan?’. Daarbij vertelt ze niet alleen het verhaal over de eicel die bevrucht wordt door een zaadje, maar ook hoe mensen vroeger vertelden waar de kinderen vandaan kwamen. Daarnaast legt ze de link naar de voortplanting in het dierenrijk en de theorie van Charles Darwin over aanpassing.

Vervolgens wordt uitgebreid verteld over de periode van de zwangerschap. Vanzelfsprekend legt Zwigtman uit hoe een baby in de buik groeit. In dit deel wordt ook duidelijk wie zij als doelgroep voor dit boek in gedachten heeft: kinderen die een broertje of zusje krijgen en willen weten wat hun moeder allemaal ondergaat.

De week daarop heeft het ook al een kloppend hart, kleine, zwarte prikoogjes en… een staart!
Geen paniek: die staart zal over een week of twee weer verdwenen zijn. Je krijgt heus geen broertje met een krulstaart in zijn luier. (blz. 45)

Wat dit boek zo anders maakt dan andere kinderboeken over zwangerschap en geboorte, is dat het ongelooflijk veel interessante weetjes vertelt over vroeger en andere culturen. Welke volksverhalen doen er de ronde? Hoe bepalen mensen of het een meisje of een jongetje wordt? Wat mochten en mogen zwangere vrouwen wel en niet doen?

Geen enkel onderwerp wordt geschuwd in dit boek. De geboorte wordt tot in detail beschreven: van het breken van de vliezen, tot het verliezen van ontlasting tot het gekreukelde babyhoofdje dat naar buiten komt. Zelfs zwangere vrouwen kunnen nog dingen leren van dit boek! Tenslotte wordt ook nog verteld over de fase na de geboorte: over borstvoeding, hoe baby’s over de hele wereld worden gedragen, over de betekenis van namen en de verzorging van baby’s, zowel vroeger als nu.

Het boek is heel ruim van opzet, met heel veel illustraties van Sassafras De Bruyn. Soms is het moeilijker om te kiezen wat fascinerender is: dat wat Floortje Zwigtman beschrijft of hoe Sassafras De Bruyn het verbeeldt! Haar tekeningen zijn ware kunstwerken, die doen denken aan de stijl van Pieter Bruegel of Jeroen Bosch. De vraag is of alle kinderen haar tekenstijl zullen waarderen; het is héél anders dan gebruikelijke illustraties in kinderboeken. Tegelijkertijd geven de illustraties heel mooi weer hoe volwassen kinderen in dit boek worden aangesproken. Dit boek is niet alleen een prachtig boek voor kinderen die meer willen weten over hun zwangere moeder en baby’s; dit is een fascinerend boek voor iedereen die meer wil lezen over zwangerschappen en baby’s.

Lestips

Vanzelfsprekend is dit een ontzettend leuk boek om te promoten in de klas als een van de kinderen een broertje of zusje verwacht of als je zelf zwanger bent! Vooral in dat laatste geval vind je in dit boek allerlei leuke openingen voor gesprek. Neem bijvoorbeeld een prentje van een knappe sprookjesprins mee naar school en vertel dat hebt gedaan omdat je een mooi kind wil (blz. 63). De klas zal je waarschijnlijk uitlachen, maar het geeft een mooie aanleiding om het te hebben over ‘bakerpraatjes’.

Voortplanting

Dit bijzondere boek kun je natuurlijk heel goed gebruiken tijdens lessen of een project over seksualiteit en voortplanting. Net als in het boek zelf kun je een oud verhaal over ‘waar de kinderen vandaan komen’ mooi gebruiken als inleiding voor een les over het ontstaan van het (menselijk) leven. In De Moedersteen wordt een verhaal verteld dat niet helemaal overeenkomst met de biologische versie. Maar daarom is het juist een prachtige introductie (blz. 9 t/m 11).

Het boek gaat niet alleen in op de gevolgen van seks (zwangerschap!), maar ook over het waarom van seks, voor zowel dieren als mensen (blz. 15 t/m 18). Zelfs Charles Darwin komt aan bod, want hij vroeg zich af hoe het komt waarom dieren zijn zoals ze zijn. En daar heeft voortplanting natuurlijk alles mee te maken!

Je kunt het boek heel goed gebruiken om er zelf allerlei leuke en interessante weetjes uit te halen. Je kunt deze letterlijk voorlezen uit het boek. Voorin het boek staat een handige legenda: bij elk stuk tekst staat namelijk aangegeven of het gaat over geschiedenis en cultuur, over wetenschap en natuur of waar je bijzondere weetjes kunt vinden.

Illustraties

Maar niet alleen de tekst, ook de illustraties zijn prima te gebruiken als uitgangspunt voor een gesprek over voortplanting en zwangerschap. Ze zijn vaak zo fascinerend, dat je er vanzelf goed naar gaat kijken en vragen bij gaat stellen. Neem bijvoorbeeld deze illustratie! Daar zit een heel wetenschappelijk verhaal achter, over de voedingstoffen die een zwangere vrouw nodig heeft (blz. 41 t/m 43).

In het onderstaand filmpje zie je Sassafras De Bruyn aan het werk en nog enkele van haar illustraties:

Het is ook interessant om een kijkje te nemen in het atelier van deze illustratrice. Op de website van Iedereen Leest kun je een kijkje nemen in haar werkruimte en vertelt ze ook over haar manier van werken. Zie je de illustraties van dit boek al liggen?

Uitgeverij Lannoo, 2019