Kinderboeken van vroeger – groep 7/8
Onderstaande kinderboeken passen bij het thema van de Kinderboekenweek 2016: Voor Altijd Jong! Deze boeken zouden namelijk ook gelezen kunnen zijn door de opa’s en oma’s van de kinderen, want ze zijn tenminste 50 jaar oud! Althans… de verhalen. Alle boeken zijn hertaald en onlangs opnieuw uitgegeven. Zo blijven deze geweldige verhalen dus ‘voor altijd jong’!
Boekpromotie
De boeken hieronder zijn te gebruiken voor boekpromotie in groep 7/8. Boeken met een * staan ook als recensie op de website; klik hiervoor op het plaatje van het betreffende boek.
Klik hier voor een lijst met boeken voor groep 5/6.
Om het boek te presenteren, geldt over het algemeen: lees de korte samenvatting en het genoemde fragment voor. Als er nog meer informatie nodig is om het boek goed te presenteren, staat dit erbij vermeld.
Boekverfilmingen
Veel van deze boeken zijn bovendien recentelijk verfilmd! Ook via film kunnen kinderen de verhalen leren kennen (al zijn ze vaak wel aangepast, natuurlijk). Zeker voor kinderen die niet zo van lezen houden, kan een boekverfilming ervoor zorgen dat ze het boek wél pakken. Doordat ze het verhaal al kennen, kost het namelijk minder moeite om de tekst te verwerken.
Bij de boeken staat vermeld of er een boekverfilming is en voor welke leeftijd deze geschikt is. Dit kan namelijk afwijken van het boek! Ook staat erbij hoe lang de film duurt – handig als je hem in je rooster wilt inplannen!
Voor meer ideeën voor de Kinderboekenweek 2016 klik je hier.
Alice in Wonderland & Alice in Spiegelland (1865 + 1871)
Lewis Carroll
Deze nieuwe uitgave werd geïllustreerd door Floor Rieder en is omkeerbaar. Het boek Alice in Spiegelland staat op zijn kop aan de achterkant van het boek! Het boek heeft het formaat van een A5 en is zo’n 4 cm dik! De vertaling komt uit 1999.
Uitgeverij Gottmer, 2014
Als Alice een sprekend wit konijn volgt, komt ze in een vreemde wereld terecht, die bevolkt wordt door een heleboel wonderlijke wezens. In het tweede boek reist Alice naar de achterkant van een spiegel en ook daar ontmoet ze allerlei wonderlijke figuren.
Alice begon er (…) haar val voorbij. (blz. 11 t/m 16)
Floor Rieder tekende ook het prentenboek van deze Kinderboekenweek. Hoe ze te werk gaat, is te zien in dit filmpje van SchoolTV.
Bekijk hier een oude, ingescande versie (1948) van het boek (met de originele illustraties).
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B) / al voor te lezen vanaf ca. 8 jaar
Boekverfilming: Alice in Wonderland, 2010. 9+ / 102 min.
Binnenkort verschijnt ook de dvd Alice through the Looking Glass.
De kinderkaravaan (1949)
An Rutgers van der Loeff
Bewerking door Greet van den Eshof. Uitgeverij Ploegsma, 2014.
In 1844 trokken zeven kinderen helemaal alleen door het verre westen van Noord-Amerika, dat toen nog een gevaarlijke, ruige wildernis was. Ze waren op weg naar Oregon. Het werd een barre tocht langs ongebaande wegen, door hagel- en sneeuwstormen. Ze hadden geen voedsel en geen water, en ’s nachts in de duisternis gloeiden de ogen van wolven. Een ongelooflijk verhaal over moed en doorzettingsvermogen, gebaseerd op historische gebeurtenissen.
Op een dag (…) dat touw. Begrepen?’ (blz. 93 t/m 95)
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B)
Paddeltje, de scheepsjongen van Michiel de Ruyter (1908)
Johan H. Been
Dit lijkt een ouderwets boek, maar dit is juist een nieuwe jubileumuitgave. Hertaling door John van Foreest. De historische achtergrond van het verhaal (Gouden Eeuw) wordt in een apart katern vermeld. Uitgeverij Kluitman, 2008.
Schipper Michiel de Ruyter ziet al snel dat zijn nieuwe scheepsjongen Paddeltje een slimme knul is. Hij leert de jongen dan ook allerlei dingen over de scheepvaart. Op een van zijn tochten vaart De Ruyter naar Salé, een haven aan de Noordafrikaanse kust en een berucht kapersnest, om er handel te drijven met de zeerovers. Maar dan hoort de gevreesde hoofdman over de kwaliteiten van Paddeltje… en besluit hem te ontvoeren.
Hij heette eigenlijk (…) je overal doorheen. (blz. 5/6)
In dit geval zou ik éérst het fragment voorlezen en dan pas de achterkant van het boek!
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B)
De tovenaar van Oz (1900)
L. Frank Baum
Prentenvertelling met illustraties van Lisbeth Zwerger en vertaald door Ernst van Altena. Uitgeverij De Vier Windstreken, 2009.
Dorothy wordt met haar hondje Toto door een wervelwind weggeslingerd en belandt in een wonderlijke wereld. Daar raakt ze bevriend met de Vogelverschrikker, de Blikken Houthakker en de Leeuw. Samen gaan ze op zoek naar de tovenaar van Oz, de enige die Dorothy en Toto weer naar huis kan brengen. Het wordt een zoektocht vol spannende avonturen.
‘Hoe ver is het (…) af dan nu.’ (blz. 23 t/m 26*)
* Het fragment bestaat uit slechts 2 pagina’s tekst.
Interessant om te vertellen is dat Baum dit verhaal heeft geschreven om te vermaken. In tegenstelling tot de oude sprookjes bevat het geen onaangename gebeurtenissen, maar verwondering en vreugde (zie inleiding blz. 7).
Deze uitgave bevat prachtige prenten, maar ook flinke lappen tekst.
Leeftijd: vanaf ca. 11 jaar (B) / vanaf ca. 9 jaar al voor te lezen
Boekverfilming: The Wizard of Oz. De film komt uit 1939; de dvd is nieuw: uit 2009. 6+ / 101 min.
Zelf keek ik altijd naar de tekenfilm De tovenaar van Oz. Deze is op YouTube te bekijken! Ook de intro kun je daar vinden.
Verder is er nog een tekenfilm uit de jaren ’80 te vinden op YouTube. Deze duurt 75 min.
De scheepsjongens van Bontekoe (1924)
Johan Fabricius
Hertaling van Suzanne Braam. Uitgeverij Leopold, 2016.
In 1618 varen Hajo, Rolf en Padde met koopvaardijschip De Nieuwhoorn van schipper Bontekoe naar ‘de Oost’ (Oost-Indië). De drie jongens beleven veel avonturen en tegenslagen waardoor zij grote vrienden van elkaar worden. Het verhaal is geïnspireerd op het echte scheepsjournaal van schipper Bontekoe.
Binnen enkele dagen (…) met een zucht. (blz. 140 t/m 143)
Bekijk hier een oude, ingescande versie (1924) van het boek.
Leeftijd: vanaf ca. 11 jaar (B)
Boekverfilming: De scheepsjongens van Bontekoe, 2007. 9+ / 135 min. (Let op! deze film duurt in vergelijking met andere kinderfilms erg lang!)
Kruimeltje (1923)
Chr. van Abkoude
Uitgeverij Kluitman, 2011
Eenzaam loopt Kruimeltje door de straten van Rotterdam. Geen vader, broers, zussen of moeder. Op een avond vindt Kruimeltje een hond, Moor, net zo’n verschoppeling als hijzelf. De twee worden onafscheidelijke vrienden. Zou de toekomst van Kruimeltje nog iets anders brengen dan het leven van een straatjongen?
Zondagmorgen vroeg begonnen (…) z’n humor onuitputtelijk. (blz. 13 t/m 15)
Bovenstaand fragment is erg leuk, omdat het in Rotterdamse spreektaal geschreven is! (Denk aan Toen was geluk heel gewoon).
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B)
Boekverfilming: Kruimeltje, 2000. AL / 119 min.
Snuf de hond en het spookslot (1953)
Piet Prins
Oorspronkelijke titel: Het geheim van Valkenhorst. Filmeditie, uitgeverij De Vuurbaak, 2010.
Tom en zijn vrienden logeren op een boerderij vlak bij de ruïne van het oude kasteel Valkenhorst. Jaap, die op de boerderij woont, vertelt de jongens een spannend verhaal over de vroegere bewoners van dit kasteel. Maar al snel blijkt dat er ook nu nog geheimzinnige dingen gebeuren in de ruïne.
De kinderen vonden (…) woeste, zwarte haarlokken. (blz. 49 t/m 51)
Vertel voordat je het fragment voorleest dat de kinderen in de ruïne van kasteel Valkenhorst schuilen voor het onweer.
In het boek van de bibliotheek staat dat Piet Prins “peusd.” is van Pieter Jongeling. Maak van deze gelegenheid gebruik en leg uit wat een pseudoniem is. Waarom zou iemand eigenlijk een pseudoniem gebruiken?
Leeftijd: vanaf ca. 11 jaar (B)
Boekverfilming: Snuf en het spookslot, 2010. 6+ / 95 min.
Het boek speelt zich vlak na de Tweede Wereldoorlog af (het eerste boek in de serie – Snuf de hond – speelt zich af tijdens WOII), maar de setting van de film is tijdloos gemaakt.
Niels Holgerssons wonderbare reis (1906-1907)
Selma Lagerlöf
Bewerking door Suzanne Braam. De paginagrote illustraties zijn van Anton Pieck en in kleur. Echter, het zijn er vrij weinig en het boek heeft een zeer volle bladspiegel. Uitgeverij Gottmer, 2007.
Niels, een boosaardige jongen, wordt voor straf in een kabouter veranderd. Als een van zijn tamme ganzen met de wilde ganzen naar het noorden wil vliegen, springt hij op zijn rug. Voor hij het weet vliegt hij over Zweden en leert zo het land kennen. Als een beter mens keert hij weer terug.
Er was één jonge gans (…) mens gebeuren kan! (blz. 17/18)
Leeftijd: voor goede lezers vanaf ca. 11 jaar (C)
Boekverfilming: De avonturen van Niels Holgersson, 2013. 6+ / 4x 60 min.
De kronieken van Narnia (1950 – 1956)
C.S. Lewis
Bundeling van alle 7 boeken over Narnia. Zeker 5 cm dik en loodzwaar boek; glad papier, geen illustraties. Voor echte lettervreters! Uitgeverij Kok, 2015.
Verhalen over een magisch land, waar de bomen en dieren kunnen spreken en waar een strijd woedt tussen goed en kwaad. Er vinden regelmatig veldslagen plaats tussen reuzen, centauren, dwergen en faunen. De goede kant wordt in de strijd meerdere malen bijgestaan door de kinderen Peter, Susan, Edmund en Lucy die op magische wijze vanuit onze wereld in Narnia terechtkomen.
Onderstaand fragment komt uit het boek De reis van het drakenschip (hoofdstuk 1).
‘Nog steeds met dat oude spelletje bezig (…) vol water kreeg. (blz. 648 t/m 651)
Voor kinderen is deze bundeling van verhalen misschien iets teveel van het goede. Voor hen zijn de losse boeken makkelijker te hanteren. Om het verhaal voor te lezen, is dit echter een prima keuze.
Leeftijd: de (losse) verhalen zijn te lezen vanaf ca. 10 jaar (B); dit boek zou ik alleen aanraden aan échte boekenwurmen! (die vinden zo’n dik boek als dit waarschijnlijk helemaal te gek)
Boekverfilming: The Chronicles of Narnia: The Voyage of the Dawn Treader, 2011. 9+ / 112 min.
Ook de boeken De leeuw, de heks en de kleerkast en Prins Caspian zijn verfilmd. Deze zijn echter beide geschikt voor 12+ (en dus niet voor de basisschool!).
Levende bezems (1941)
Lisa Tetzner
Hertaald in 2003 door Suzanne Braam. Uitgeverij Ploegsma, 2005.
Levende bezems, dat waren jongens tussen de negen en veertien jaar die als hulpjes van Italiaanse schoorsteenvegers werkten. Giorgio is zo’n hulpje. Hij wordt door zijn vader verkocht en komt na een lange en avontuurlijke reis aan in Milaan. Hij moet keihard werken en wordt slecht behandeld. Hij sluit zich aan bij de ‘Bond van de Zwartgezichten’. Die bestaat uit allemaal levende bezems. Samen proberen ze vrij te komen…
Daar zwaait een (…) weer naar beneden. (blz. 109 t/m 113)
Dikke pil, gebaseerd op ware gebeurtenissen aan het begin van de 19e eeuw. Grappig om te weten: Lisa Tetzer was getrouwd met de schrijver van De bende van rode Zora (zie hieronder).
Leeftijd: vanaf ca. 11 jaar (B)
De bende van rode Zora (1951)
Kurt Held
Hertaald door Greet van den Eshof. Uitgeverij Ploegsma, 2006.
Vijf kinderen zonder ouders proberen in een Kroatisch havenstadje te overleven. Zora is hun leidster. Ze wonen in een oude burcht. Om aan eten te komen, helpen ze een visser. En als die moeilijkheden krijgt, nemen ze het voor hem op. Maar de politie loert op hen…
De tranen sprongen (…) was ook verdwenen (blz. 58 t/m 62)
Grappig om te weten: deze schrijver was getrouwd met Lisa Tetzner (schrijfster van Levende bezems, zie hierboven).
Leeftijd: vanaf ca. 11 jaar (B)
Onderstaande boeken zijn ook al te gebruiken in groep 5/6, maar zijn voor groep 7/8 ook zeker nog de moeite waard!
De kleine prins (1943)
Antoine de Saint-Exupéry
Groot formaat prentenvertelling, met prachtige illustraties van Manuela Adreani. Uitgeverij Bakermat, 2015.
Een piloot ontmoet bij een noodlanding in de woestijn een prinsje van een verre planeet. Van hem leert de piloot dat je alleen met je hart goed kunt zien.
Ik heb aanwijzingen (…) waarschijnlijker geklonken hebben. (blz. 11 t/m 17*)
* Dit fragment wordt onderbroken door 4 pagina’s met prenten! Het is dus veel korter dan het lijkt.
Je zou denken dat dit een boek is voor kleine kinderen. Deze prentenvertelling volgt echter de originele tekst en is heel filosofisch. De prenten zijn bovendien allesbehalve kinderachtig; ook oude kinderen en volwassenen zullen ervan genieten.
Leeftijd: zelf lezen vanaf ca. 11 jaar / voorlezen vanaf ca. 7 jaar (A)
Boekverfilming: De kleine prins, 2015. AL / 103 min.
Peter Pan (1911)
James Matthew Barrie
Rainbow pocket-uitgave uit 2015. Vertaald en herschreven door Reggie Naus in 2010. Met de originele illustraties.
In het oude Londen betovert Wendy elke avond haar kleine broertjes met bedtijdverhalen. Dan vliegt Peter Pan hun levens binnen en neemt de kinderen mee naar Nimmerland, het eiland van verbeelding.
En zo, na (…) en te scheuren.’ (blz. 47 t/m 50)
Leeftijd: vanaf ca. 9 jaar (B)
Boekverfilming: Pan, 2016. 9+ / 107 min. Deze film vertelt niet het verhaal van het boek, maar ‘wat eraan voorafging’. Het is dus geen echte boekverfilming, maar kan kinderen wel aanzetten tot het lezen van het boek, omdat ze willen weten hoe het verhaal ‘verder’ gaat.
Pietje Bell gaat vliegen (1936)
Chr. van Abkoude
Uitgeverij Kluitman, 2012.
Pietje Bell brengt een bezoek aan Schiphol. Hij jaagt iedereen de stuipen op het lijf, maar maakt ook heel wat vrienden, waaronder een piloot die Pietje een vliegtuig leert besturen.
“Hé, wat moet (…) waf”, deed Pietje. (blz. 68 t/m 72)
Dit is één van de boeken over Pietje Bell. De boeken van Pietje Bell zijn echt ‘van vroeger’. Bovenstaand fragment is nog steeds grappig, maar er blijkt ook heel goed uit dat er véél veranderd is in de afgelopen jaren. Een geschiedenislesje, verpakt in een verhaal vol kattenkwaad.
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B)
Boekverfilming: Pietje Bell, 2003. AL / 108 min.
Heidi (1880)
Johanna Spyri
Nieuwe uitgave, speciaal herschreven voor (jonge) kinderen door Anneke Scholtens. Uitgeverij Ploegsma, 2016.
Heidi heeft geen ouders meer en moet bij haar norse opa gaan wonen, bovenop een berg. Maar… ze vindt het er heerlijk! Dan moet ze echter naar een rijke familie in Frankfurt om een invalide meisje gezelschap te houden. Heidi heeft vreselijke heimwee. Zal ze haar opa en de bergen ooit nog terugzien?
Lees eerst de achterkant van het boek voor en dan het volgende fragment over Heidi’s vertrek uit de bergen. Komt Heidi ooit nog terug?
Opa was in (…) zonder tegenstribbelen mee. (blz. 58 t/m 62)
Er is ook nog een versie van Geronimo Stilton van Heidi, die zeer geschikt is voor wat minder ervaren lezers.
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B)
Er zijn natuurlijk wel boekverfilmingen van Heidi, maar geen recente.
Uit het leven van Dik Trom (1891 en 1920)
C. Joh. Kieviet
Splinternieuwe jubileumuitgave (125 jaar Dik Trom) met herziene teksten en verklarende voetnoten. Hierin zijn de boeken Uit het leven van Dik Trom en Dik Trom en zijn dorpsgenoten opgenomen. Originele tekeningen. Uitgeverij Kluitman, 2016.
Een van de eerste kinderboeken aller tijden over de deugniet Dik Trom. Vaak hoort de vader van Dik als hij thuiskomt van zijn werk hoofdschuddend aan wat zijn zoontje die dag allemaal heeft uitgehaald. Dik Trom heeft echter een hart van goud!
Vertel eventueel eerst hoe Dik Trom aan zijn naam kwam (middels het volgende fragment):
Dirk was ongeveer (…) manieren ‘dik’ geworden. (blz. 22/23)
Daarna een grappig fragment ‘uit zijn leven’:
Toen moeder vertrokken (…) uit, naar huis. (blz. 46 t/m 51)
C. Joh. Kieviet was de eerste die boeken schreef omdat hij vond dat al die ‘brave’ kinderboeken die er waren, niet aansloten bij de belevingswereld van kinderen. Hiermee is hij dus echt een vernieuwer in zijn tijd geweest.
Leeftijd: vanaf ca. 10 jaar (B)
Boekverfilming: Dik Trom, 2010. AL / 83 min. Deze film volgt niet het boek en is dus eigenlijk geen echte boekverfilming. De maker heeft zich echter laten inspireren door het personage en de verhalen en heeft er een eigentijdse variant van gemaakt.
Emiel en zijn detectives (1929) *
Erich Kästner
Nieuwe vertaling uit 2008 door Elly Schippers. Nog nieuwere uitgave: Lebowski Publishers, 2014.
Emiel mag voor het eerst alleen naar zijn oma in Berlijn. Maar onderweg in de trein valt hij in slaap en als hij wakker wordt, is al zijn geld gestolen! Het wordt een spannende speurtocht door Berlijn op zoek naar de dief!
Toen hij wakker (…) krijg je wel! (blz. 53 t/m 57)
Leeftijd: vanaf ca. 9 jaar (B)
De reis om de wereld in 80 dagen (1873)
Jules Verne
Vrije bewerking door Geronimo Stilton in de serie ‘Klassiekers’, 2009.
Alles begon als een spel, met een gekke weddenschap… In het jaar 1872 gaan Phileas Fogg en de trouwe Passepartout een weddenschap aan: de wereld omreizen in 80 dagen. Per trein, stoomboot en zelfs per olifant wordt het een reis om nooit te vergeten…
Lees het volgende fragment voor:
‘Wat zei je (…) onverwachte bestaat niet!’ (blz. 25 t/m 32)
Daarna zeg je: ‘Maar daarin heeft hij natuurlijk ongelijk. Het wordt een race tegen de klok, vol spannende avonturen!’
Dit was oorspronkelijk eigenlijk helemaal geen kinderboek, maar Geronimo Stilton heeft het verhaal toegankelijk gemaakt voor jonge kinderen. Mensen zijn hierin veranderd in ‘knagers’, maar verder volgt het boek het oorspronkelijke verhaal nauwgezet (al is het natuurlijk enorm ingekort!). In herkenbare Geronimo Stilton-stijl, met veel kleurige lettertypes en boordevol kleurige illustraties.
Leeftijd: vanaf ca. 9 jaar (B)
Erik of het klein insectenboek (1941)
Godfried Bomans
Nieuwste uitgave uit 2005, waarin het oude taalgebruik deels bewaard is (“doch”). Uitgeverij: Boekerij.
Het verschil tussen mensen en insecten is niet zo groot. Dat ontdekt Erik Pinksterbloem als hij op een nacht een schilderij boven zijn bed in stapt.
‘Wat moet het (…) nog veel meer!’ (blz. 13 t/m 15)
Eigenlijk is dit helemaal geen kinderboek! En door het wat ouderwetse taalgebruik zullen kinderen het wat lastig lezen vinden. Het verhaal is echter prima te begrijpen door kinderen, al zullen zij de wijze levenslessen er nog niet zo duidelijk uithalen als volwassenen.
De uitgeverij heeft een inkijkexemplaar beschikbaar gesteld, waar je bovengenoemd fragment uit kunt voorlezen.
Leeftijd: vanaf ca. 11 jaar zelf lezen
Boekverfilming: Erik of het klein insectenboek, 2005. 6+ / 90 min.
