Boeken voor dyslectische kinderen
Op deze site staat een overzicht van speciale dyslexie uitgaven. Maar wat zijn dit dan voor boeken? Wat is dyslexie? En kun je wel echt spreken van boeken speciaal voor dyslectische kinderen?
Wat is dyslexie?
Dyslexie is een complex fenomeen. Op de website van SLO stond in 2016 het volgende citaat:
Rond het begrip dyslexie is de laatste jaren een enorme wildgroei ontstaan. Zowel voor wat betreft de definiëring, de diagnose als de remediëring is weinig overeenstemming. Voor leerkrachten en ouders is het moeilijk wetenschappelijk gefundeerde theorieën en hulpmogelijkheden te onderscheiden van niet-wetenschappelijke.
Ik pretendeer dan ook niet om hier een definitie van dyslexie te geven. Daar is ook voldoende literatuur over te vinden. Een handige website is dyslexiecentraal.nl. Hier vind je niet alleen heel veel informatie over dyslexie, maar o.a. ook over hoe je dyslexie vaststelt en welke hulpmiddelen je kunt gebruiken.
Belangrijk is om te beseffen dat:
- dyslexie niet hetzelfde is als taalzwakte – dyslexie is blijvend, terwijl taalzwakte kan worden opgelost door instructie en oefening;
- dyslectische kinderen moeite hebben met het omzetten van letters in klanken, waardoor voorlezen vaak nóg lastiger is dan stillezen;
- dyslectische kinderen een kleiner werkgeheugen hebben, waardoor ze naast problemen met lezen vaak ook moeite hebben met plannen, overzicht houden of complexe instructies;
- dyslexie geen relatie heeft met de intelligentie van een kind.
Voor het lezen betekent dit dat dyslectische kinderen:
- meer tijd nodig hebben om te lezen;
- vaak moeite hebben met lange en complexe woorden;
- moeite hebben met ingewikkelde verhaallijnen, flashbacks en lange zinnen;
- net als alle kinderen behoefte hebben aan boeken die passen bij hun niveau (qua intelligentie en beleving).
Mogelijke aanpassingen voor het lezen
Bovenstaande leidt tot een aantal logische conclusies. Deze zijn ook terug te vinden op de website van het Steunpunt Dyslexie.
Dyslectische kinderen hebben baat bij:
- boeken met een inhoud die aansluit bij de leeftijd en interesses, maar die technisch eenvoudig te lezen is;
- luisterversies van kinderboeken;
- extra leestijd;
- een overzichtelijke bladspiegel, dus met meer wit tussen de letters en de regels.
Een speciaal lettertype
Grafisch ontwerper Christian Boer is een grafisch ontwerper die al zijn hele leven kampt met dyslexie. Hij ontwikkelde daarom een nieuw lettertype: het font Dyslexie. Bij dit lettertype hebben alle letters hun eigen vorm, waardoor ze minder makkelijk verwisseld, gedraaid of gespiegeld kunnen worden. Voor meer informatie over dit lettertype klik je hier. Je kunt er ook het font downloaden (gratis voor particulieren!). Een aanrader, want ook voor niet-dyslecten is het een prettig lettertype om te lezen.
Speciale dyslexie uitgaven
Wat zijn nu dus boeken die speciaal voor dyslectische kinderen geschikt zijn? Dat blijft lastig, want niet alle dyslecten zijn hetzelfde en ervaren dezelfde problemen. Sommige kinderen zullen blij worden van het lettertype Dyslexie, maar voor anderen blijft het ontcijferen van de woorden dan nog steeds een even groot probleem. Andere kinderen hebben behoefte aan grote letters, want dat helpt hen bij het ordenen van de tekst. Weer andere kinderen vinden het fijn als de regels en zinnen niet te lang zijn. Kortom: je kunt niet echt spreken van ‘boeken voor dyslectische kinderen’.
Welke boeken staan in het overzicht?
Waarom ik dan toch een overzicht van speciale DYSLEXIE uitgaven heb? Omdat deze boeken wel gemaakt zijn met het doel dyslectische kinderen te helpen. Dit betekent niet dat de boeken voor élk dyslectisch kind geschikt zijn, maar het zou wel kúnnen. Het is goed dat dyslexie inmiddels echt een erkend probleem is en dat uitgeverijen hun best doen om het leesplezier van dyslectische kinderen te vergroten.
Uitgeverij Kluitman en uitgeverij Dyslexion hebben al flink wat (kinder)boeken uitgegeven in het lettertype Dyslexie. Dit zijn boeken die meestal ook in een ‘normale’ versie zijn verschenen.
Daarnaast zijn er ook boeken die speciaal voor dyslectische kinderen zijn geschreven, zoals de serie Ik ben niet bom of de serie Zoeklicht.
Tenslotte zijn er ook boeken die door de vormgeving geschikt kunnen zijn voor dyslectische kinderen. Bijvoorbeeld doordat ze met grote letters zijn gedrukt, of een duidelijke bladspiegel hebben. Deze boeken zijn in de bibliotheek te vinden op het Makkelijk Lezen Plein en te herkennen aan het Makkelijk Lezen logo.
Lestip: RALFI lezen
Om dyslectische kinderen op een hoger niveau te laten lezen, kun je met ze gaan RALFI lezen. Hierbij leest een groepje kinderen samen met de leerkracht 4 tot 5 keer in de week een relatief moeilijke tekst. De teksten sluiten aan bij de belevingswereld van de kinderen en het niveau mag tot drie niveaus boven het beheersniveau liggen.
Zelf heb ik dit ook gedaan met dyslectische kinderen uit groep 6 en 7. Hun motivatie en leesplezier was werkelijk compleet verdwenen, maar doordat we samen moeilijke teksten gingen lezen over onderwerpen die zij uitkozen, kwam langzaam de motivatie weer terug. De kinderen voelden zich heel trots als ze aan het einde van de week de tekst vrijwel foutloos aan elkaar konden voorlezen.
Ik ben begonnen met informatieve teksten (zoals de methode ook voorschrijft – zie www.ralfilezen.nl), maar na een aantal weken besloot ik een fragment uit een leesboek te gaan gebruiken. Ik heb gekozen voor De GVR van Roald Dahl. Dat bleek een gouden keuze, want de GVR heeft zelf ook verschrikkelijk veel moeite met het vinden van de juiste woorden en de kinderen vonden het geweldig om te bedenken wat hij eigenlijk bedoelde. Ze kregen zelfs zoveel plezier in het lezen van de tekst dat ze hem ook thuis aan hun ouders gingen voorlezen. Per week zag je hun zelfvertrouwen groeien. Uiteindelijk hebben we het hele boek samen gelezen (in delen natuurlijk) en was ons doel geslaagd: ze hadden eindelijk plezier in het lezen!
Wil je meer lezen over RALFI? Dan kan ik je dit boek aanraden. Je leest er meer over in dit artikel.
In je klas aandacht besteden aan dyslexie?
Kijk dan naar dit interessante filmpje van Het Klokhuis!
Meer lezen
Lees op deze website het artikel Dyslectische kinderen leren lezen
