Missie afbreken

door Linde Faas, Pieter Koolwijk

Gozert is de allerbeste vriend van Ties. En dat is maar goed ook, want Ties is de enige die hem kan zien. Alleen heeft Ties Gozert steeds minder nodig… Gozert heeft het gevoel dat hij soms bijna wordt vergeten en dat gevoel wordt nog sterker als Ties een eigen missie krijgt – een missie die te maken heeft met Huize Hopeloos. De plek waar Gozert het allerongelukkigst ooit was.

Terwijl Gozert het steeds vaker zonder Ties moet stellen, ontdekt hij dat er meer zijn zoals hij. En dat het niet goed met hen gaat als hun mensen geen aandacht meer aan hen besteden. Hoort hij nou wel of niet thuis in deze wereld?

Dit boek is het vervolg op Gozert (Gouden Griffel 2021) en Luna. Samen vormen de boeken een drieluik. Je moet ze in de juiste volgorde lezen om ze het beste tot hun recht te laten komen. In dit laatste deel zitten veel verwijzingen naar de voorgaande boeken.

Recensie

©2023 Lemniscaat, illustratie van Linde Faas uit Missie afbreken

Nadat Ties en Luna aan het woord zijn gekomen in de voorgaande delen, kon het niet anders dan dat Gozert nu zijn verhaal mocht vertellen. Zo voelt dat echt, al vraagt het best wel wat van jonge lezers om zich in te leven in een personage dat alleen door Ties wordt gezien en door Luna wordt gehoord. Een personage dat niet echt bestaat… of toch wel? Zelfs Gozert raakt in de war: wat is hij eigenlijk?

‘Jij voelt als vakantie, Gozert.’
‘Vakantie?’ vraagt Luna.
‘Ja,’ zegt Ties. ‘Vakantie van alle saaie dingen’ (blz. 11/12)

Dat is inderdaad precies de energie die je voelt als je het eerste boek Gozert leest: Gozert is als een blije bruisbal die het badwater opvrolijkt. En dan is de wereld mijn bad. Gozert zit in een soort geluksbubbel. Je ziet dit ook prachtig mooi verbeeld door de illustraties van Linde Faas, die in dit boek sprankelen als nooit tevoren. Maar… de bubbel slinkt hard in dit verhaal. Gozert voelt zich steeds minder nodig: Ties lijkt heel gelukkig met zijn nieuwe vrienden en Gozert begint steeds meer aan zichzelf te twijfelen.

hoe leuk is iets als niemand kijkt? Ben je wel grappig als er niemand om je lacht? (blz. 25)

©2023 Lemniscaat, illustratie van Linde Faas uit Missie afbreken

Dit laatste boek uit het drieluik over Gozert en Luna speelt daarmee in op diepe, universele emoties: het gevoel van eenzaamheid en de angst om alleen te zijn… De behoefte om gezien te worden krijgt in dit geval zelfs een mooie, dubbele betekenis: Gozert wordt letterlijk steeds minder goed zichtbaar als er niet aan hem wordt gedacht. Het verlangen van Gozert naar waardering is zo’n sterk herkenbare levensbehoefte, dat dit verhaal vele lezers diep zal raken.

De dromerige illustraties van Linde Faas met prachtige contrasten tussen licht en donker versterken de symboliek in het verhaal. Ze stimuleren je – net als in de eerdere boeken – om na te denken over dingen die je niet kunt zien, maar die er wellicht toch zijn. Mooi is hoe Pieter Koolwijk lezers subtiel vertelt dat je jezelf daarbij nooit moet verloochenen, ook al denk je misschien anders dan anderen.

‘Ik zei toch dat je beter je mond kon houden?’
Er glinstert iets in de ogen van Suus. ‘Nooit,’ zegt ze. (blz. 179)

©2023 Lemniscaat, illustratie van Linde Faas uit Missie afbreken

Er zijn veel verwijzingen naar de eerdere boeken: locaties en personages uit Gozert en Luna komen terug, met een belangrijke rol voor Rosalinde en Huize Hoopvol (of beter: Huize Hopeloos). Ook de grappige letterlijke verwijzingen (een waarzegster kan heel goed zeggen waar alles is) en zelfs de trollenjacht komen terug. Maar Gozert leert ook nieuwe personages kennen en die zorgen ervoor dat hij gaat nadenken of hij eigenlijk wel thuishoort in de wereld van Ties en Luna.

©2023 Lemniscaat, illustratie van Linde Faas uit Missie afbreken

Gozerts sprankelende superheldenwereld vol regenboogkleuren brokkelt langzaam af. Dat maakt dit boek wel een stuk zwaarmoediger dan het eerste boek. Toch maakt Rosalinde duidelijk dat verdriet weliswaar niet leuk is, maar wel ontzettend importante. Belangrijk. Het is iets wat je moet voelen en niet moet wegstoppen. Zo werkt Koolwijk toe naar een prachtig slot vol berusting, waarin ook de lezers afscheid zullen moeten nemen van Gozert. Met dit boek komen de verhalen over Ties, Luna en Gozert namelijk tot een waardig einde.
Zo een waarin alles goed is. 

Lestips

Bij dit boek zijn in opdracht van uitgeverij Lemniscaat lessuggesties geschreven, waarin o.a. zeer terecht staat beschreven dat als je dit boek wilt introduceren in de klas, dat eigenlijk niet kan zonder de andere twee boeken. Sterker nog: als kinderen Gozert nog niet kennen, moet je eigenlijk zo min mogelijk vertellen over dit verhaal, want anders verraad je de plot uit het eerste boek. Je kunt natuurlijk wel al vertellen dat dit boek het derde deel van het drieluik is.

Als Gozert en Luna wel al bekend zijn, kun je heel mooi de lessuggesties gebruiken om kinderen te interesseren voor dit verhaal. Heel mooi is bijvoorbeeld de opdracht over de illustraties van Linde Faas. Die zijn zó prachtig in dit boek en vertellen het verhaal eigenlijk al zonder woorden.

Je kunt de illustraties ook heel goed gebruiken om dit boek te promoten. Ik zou dan bijv. de illustraties van blz. 20/21, blz. 27, blz. 41 en blz. 191 laten zien (scan ze evt. in en zet ze op het digibord). Laat de kinderen eens vertellen wat ze zien. Wat denken ze dat er gebeurt in dit boek? Wat zou er aan de hand kunnen zijn met Gozert? Hoe zou dat kunnen komen?

Ook kun je het al hebben over het gevoel dat dit boek bij de kinderen oproept. Wat is het verschil met de eerdere twee boeken?
Dit staat ook in de lessuggesties (inleiding) die je op de website van Lemniscaat kunt vinden.

Vergelijkingen

Pieter Koolwijk gebruikt mooie, originele vergelijkingen om duidelijk te maken hoe iets is.

Dat is goed met een superheldencape om (blz. 7)

Rosalinde glimlacht. (…) Als een ochtendzon die de mist wegduwt en de wereld verwarmt. (blz. 15)

Misschien is dát wel wat ik ben. Een kermis. (blz. 196)

Vooral Gozert probeert zichzelf een plekje te geven door zichzelf met gekke dingen te vergelijken (een bruisbal, een vuurpijl, een kermis…). Zouden de kinderen zichzelf kunnen vergelijken met iets? Kijk eens of ze iets kunnen verzinnen!

Geestenwereld

In Luna speelde het ook al een grote rol: geesten, het leven na de dood, of… wat ís er eigenlijk na de dood? Ook in dit boek komt dat weer terug. Wat gebeurt er eigenlijk als je dood gaat?

Interessant is dat Pieter Koolwijk in dit boek aandacht besteedt aan het fenomeen ‘medium’.

‘Wat betekent dat? Vast iets vreselijks.’
‘Dat is Engels,’ zegt Ties. ‘Dat betekent dat je gewoon heel erg gemiddeld bent.’ (blz. 10)

Gelukkig weet Luna wel wat er bedoeld wordt: ‘Een medium kan met overleden mensen praten‘. Maar… is dat in dit boek wel echt zo?

‘Goedemorgen,’ zeggen Tamir (…) Dank je wel, Gerda.’ (blz. 106 t/m 110)

Wat vinden de kinderen ervan hoe Gerda handelt? En hoe denken ze erover nadat je het volgende fragment hebt voorgelezen:

‘Wat is er precies (…) ‘Misschien wel.’ (blz. 126 t/m 127)

Lemniscaat, 2023