Woorden temmen - Leesbevordering in de klas

24 uur in het licht van Kila&Babsie

Het dichtersduo Kila&Babsie laat je in dit boek kennismaken met 24 van hun lievelingsgedichten.
Ze laten je bovendien zien
– hoe je gedichten kunt lezen,
– hoe je over poëzie kunt nadenken,
– wat je met gedichten kunt doen,
– en hoe poëzie je kan inspireren om zelf gedichten te schrijven.

Voor taaltechnische liefhebbers (en leerkrachten die wel wat theorie kunnen gebruiken) hebben Kila&Babsie poëzieanalytische wetenswaardigheden toegevoegd. Met dit boek willen ze jou inspireren en stimuleren om woorden te temmen!

Kila&Babsie zijn Kila van der Starre en Babette Zijlstra.

Recensie

Op het eerste gezicht is dit geen boek voor basisschoolkinderen of hun leerkrachten. Afgezien van één gedicht van Annie M.G. Schmidt (‘Ik ben lekker stout’) zijn de gedichten in deze bundel niet voor kinderen geschreven en sommige gedichten zijn zelfs ronduit ongeschikt (tenzij je het met je klas wilt hebben over speed, hoertjes, seks, dronkenschap of maandverband). Waarschijnlijk zullen de meeste gedichten kinderen niet zo erg aanspreken – gewoon omdat ze te moeilijk zijn, te ver buiten hun belevingswereld liggen of omdat de verwerking te ver voert (over metrum bijv.).

Maar tóch is het de moeite waard om dit boek in de klas te halen voor groep 8. Poëzielessen op de basisschool beperken zich immers vaak tot het schrijven van rijmpjes, elfjes, haiku’s of het maken van een mooie illustratie bij een gedicht. Dit boek laat zien hoe anders het kan en is daarmee een mooie voorbereiding op de middelbare school. De gedichten zijn in eerste instantie misschien niet direct aansprekend voor kinderen, maar juist de overpeinzingen van Kila&Babsie en opdrachten die volgen maken het interessant. Zo geven zij bij het gedicht ‘Tussen vallende sneeuw’ (11:00) aan dat zij dit gedicht ook niet precies snappen. Dat mág dus! De doe-opdracht gaat vervolgens niet meer over het gedicht zelf, maar over het onderwerp (sneeuw) en de schrijfopdracht is ook erg leuk: ‘Wat kan in het echt niet tegelijkertijd gebeuren, maar in een gedicht wel?’ Kunnen kinderen hier zelf een gedicht voor verzinnen?

Woorden temmen binnenkant

Een ander voorbeeld is het gedicht ‘Bommen’. Kila&Babsie verwoorden direct na het gedicht eigenlijk direct wat kinderen ook zouden kunnen denken. ‘Wat doen die kangoeroes in dit gedicht?’ Vervolgens volgen er lees-, doe-, denk- en schrijfopdrachten. Die zijn prima te doen voor kinderen op de basisschool, zoals het maken van een woordveld. Vooral de uitleg die volgt (weet) kan zorgen voor verdieping. Zo leggen de schrijfsters uit wat een personificatie is en hoe je letterlijk of figuurlijk iets kunt lezen. Achterin het boek vind je een index met alle theorie over poëzie (handig, kun je weer eens opzoeken wat ook al weer het verschil is tussen alliteratie en assonantie).

Kortom: met dit boek word je als leerkracht enorm geholpen bij het geven van poëzielessen! Het is dus geen boek om in de schoolbibliotheek te zetten; dit is een boek dat jij als leerkracht kunt gebruiken als bronmateriaal. Eigenlijk hoef je zelf bijna niets meer te doen, behalve misschien je eigen gedachten verwoorden. Met dit boek haal je eigenlijk twee poëziedocenten in de klas! Daarnaast heb je ook meteen een mooi boek in handen: het boek is zeer origineel vormgegeven en elk gedicht is gekoppeld aan een tijdstip en een locatie ‘zodat je elk moment, waar dan ook, met poëzie bezig kunt zijn’. De eerste bladzijde kun je er bovendien uitscheuren, zodat een mooie bladwijzer ontstaat (‘hier was ik gebleven’). En wie weet, vind jij in deze bundel zelf ook nog een nieuw lievelingsgedicht!

Lestips

Het mooie bij poëzie is dat je helemaal zelf kunt ontdekken welke gedichten je aanspreken en welke niet. Toch kan ik van een aantal gedichten in deze bundel wel aangeven dat ze ongeschikt zijn voor de basisschool (zie hierboven). Die zou ik dus even overslaan…

Het gaat om de volgende gedichten (en zoals je ziet, moet je dus even door de eerste bladzijden heen):

De idioot op het dak (1:00)
Flamingo (2:00)
Eerste gedicht voor kleintje (15:00)
dit is het lied van een man die stil wordt, wanneer hij, zelf nu (17:00)
Blues on tuesday (22:00)
Je had een potlood in je haar (23:00)

Gedichten of verwerkingsopdrachten die juist wel leuk zijn:

Ademgebed (3:00) – over poetryslams
Melopee (4:00) – over klank en rijm
De herfst van Zorro (5:00) – wat een gek gedicht!
Bommen (6:00) – praktische opdracht, personificaties
gedicht voor twee stemmen en een klok (7:00) – gave voordracht
Dordrecht (8:00) – wat is een gedicht?
Het moest maar eens (9:00) – superleuke opdracht! Gedicht in stukjes knippen en herschikken
Het volle leven (10:00) – leuke opdrachten
Tussen vallende sneeuw (11:00) – zie recensie
Anders’ Grote Ontdekking (12:00) – het gedicht is wat lastig, maar wat een leuk idee: verzin de uitvinder van een uitvinding!
Ik ben lekker stout (16:00) – Annie M.G. Schmidt