Noorse mythen

door Jeffrey Alan Love, Kevin Crossley-Holland

over Odin, Thor en Loki

De goden van de Vikingen komen tot leven in deze magische mythen. Lees over Odin met zijn ene oog, Thor en zijn machtige hamer en Loki de roodharig, listige bedrieger. Mythen vol listen, bulderende goden, gemene reuzen en achterbakse trollen. Brute verhalen over Asgard, Midgard en Jotunheim.

Vertaald door Margaretha van Andel

Recensie

Alleen al door het formaat, de omvang en de krachtige illustraties is dit een enorm indrukwekkend boek. Blader er doorheen en je ziet al aardig goed wat je kunt verwachten: donkere en duistere verhalen over afzichtelijke reuzen en trollen, over monsters en natuurlijk over goden, want we hebben het hier over mythologie. Noordse mythologie – hier helaas vertaald als Noors – over de godenwereld van de Noormannen.

Het boek begint met een overzicht van de verschillende goden en godinnen, dwergen en reuzen en van de werelden waarin de verhalen zich afspelen. Tot dan toe allemaal heel overzichtelijk, maar tijdens het eerste verhaal – Hoe alles ooit begon – begint het je al snel te duizelen. Koning Gylfi uit Zweden wil de Noordse mythologie doorgronden en krijgt in dit korte verhaal alles uitgelegd. Het is heel veel informatie, die weliswaar duidelijk verteld wordt, maar ja… de godenwereld zit nu eenmaal behoorlijk complex in elkaar. Misschien zelfs te complex om in één keer te begrijpen. Geen probleem: gewoon doorlezen en dan ontvouwt zich deze brute godenwereld vanzelf.

Bruut ja. Mythologische verhalen zijn altijd wel aardig gruwelijk. Goden hebben nogal vaak ruzie en schuwen geen geweld. Ook is het bijna onmogelijk om bij te houden wie nou met wie welke kinderen krijgt en als we de Griekse mythologie even als voorbeeld nemen: daar eet Kronos zelfs zijn eigen kinderen op. In de Noordse mythologie is het niet veel anders. Geen zoetsappige verhaaltjes, maar verhalen vol bedrog, vetes en keiharde machtsstrijd. Soms gaat het er wel heel hard aan toe en zijn de mythen ronduit grof. Te grof voor op school? Dat valt wel mee: dit is mythologie en kinderen weten dat prima te plaatsen. Dit gaat niet over onze wereld; dit gaat over reuzen, dwergen en goden. Maar die wereld zit wel vol moord en doodslag.

De dwerg loodste Gillings vrouw de zaal door en wachtte beleefd bij het smalle, nauwe gangpad. ‘Pas op je hoofd,’ waarschuwde hij haar.
Galar stond al paraat. Precies op het moment dat de reuzin de gang uit kwam, liet hij een molensteen op haar hoofd vallen. Die verbrijzelde haar schedel.
‘Ik had schoon genoeg van dat geblèr,’ zei Fjalar.
‘Een dreinende drilpudding, dat was ze,’ knikte Galar. ‘Echt, we hebben alle andere reuzen een plezier gedaan.’
Maar de reus Sutting, een zoon van Gilling en zijn vrouw, zag dat toch anders. (blz. 56-57)

©2018 Lemniscaat, illustratie van Jeffrey Alan Love uit Noorse mythen

Kevin Crossley-Holland en vertaalster Margaretha van Andel vertellen in dit boek de verschillende mythen op zeer smeuïge en soms snoeiharde wijze. De grove humor zal niet iedereen aanspreken, maar als je ervan houdt, heb je hier echt een topboek te pakken. De humor zit hem ook in de originele woordkeuze (slampampers, lellebellen); woorden die je tegenwoordig nog maar weinig tegenkomt in boeken, maar waardoor dit boek echt een verrijking is op taalgebied. Daarnaast staat het boek vol prachtige beeldspraak en de stoere, grote en krachtige illustraties van Jeffrey Alan Love vullen de verhalen perfect aan.

Al met al is dit een prachtig boek om kennis te nemen van de Noordse mythologie. De sfeer van het boek past perfect bij de rauwe wereld van de Vikingen en de verhalen zullen voor kinderen een volledig nieuwe wereld openen. Daarnaast begint elk hoofdstuk ook nog eens met een ’tegeltjeswijsheid’ (zoals ‘Het uiterlijk is vaak misleidend.’ blz 105). Een heel leerzaam, stoer, spannend en prachtig vormgegeven boek dus. Weliswaar zal dit boek niet voor ieder kind op de basisschool geschikt zijn, maar dit is ook zo’n boek dat een liefde voor lezen kan laten ontwaken. Zo indrukwekkend kunnen verhalen dus zijn!

Lestips

Als je kinderen iets wilt leren over de leefwereld van de Vikingen of over de Noordse mythologie, is dit een geweldig boek om uit voor te lezen. Ik moet eerlijk zeggen dat ik wel even twijfelde of het boek niet te grof zou zijn, maar ik heb zelf een fragment voorgelezen in een groep 8 – om het boek te promoten – en ik moet zeggen dat de kinderen er redelijk mild op reageerden. Zoals ik al zei: kinderen weten dat dit mythologie is; het speelt zich niet af in de ‘echte’ wereld. Anderzijds deed het sommige – met name – jongens ook wel opveren, omdat dit een boek is dat hen aanspreekt op een heel andere manier dan andere kinderboeken. En het mooie is, dat dit boek niet alleen grof of hard is – het laat tegelijkertijd ook de pracht van taal zien. Zoals onderstaande zin – bijna poëtisch!

Hoewel dwergen smoezen en smiespelen, en reuzen brullen en brallen, kunnen ze het doorgaans goed met elkaar vinden. (blz. 55)

Het complete (korte) fragment voor boekpromotie:

Zo nu en dan (…) dat toch anders. (blz. 55 t/m 57)

Let op: er staat een kleine fout in dit fragment; je moet ‘Gjalars vrouw’ (bovenaan blz. 56) vervangen door ‘Gillings vrouw’.

Een ander leuk (grappig), iets langer verhaal om voor te lezen is het verhaal over hoe ‘Thor zijn hamer terug krijgt‘ (blz. 105). Dit verhaal is niet zo grof.. tot aan het einde, dan worden alle reuzen weer gedood. Tja.. mythologie dus. Om nog even toe te lichten wie de verschillende goden zijn, kun je pagina 8 gebruiken.

Overigens wist een jongen uit de klas waarin ik dit boek liet zien mij te vertellen dat dit lang niet de complete Noordse mythologie is. Voor de liefhebbers is er dus nog veel meer te ontdekken!

Mythologie

Een mythe die erg goed past in een project over mythologie of de Vikingen, is het verhaal over ‘Wie we zijn’ (blz. 43): het vertelt hoe het komt ‘dat alle mannen, vrouwen en kinderen op aarde afstammen van de goden.’ (blz. 51) Althans, in de ogen van de Noordse mythologie natuurlijk!

Lees ook zeker het gehele voorwoord even door; hierin legt de schrijver nog iets meer uit over de mythologie. Interessant!

De goden en overige niet-menselijke wezens in de mythen zijn in feite uitvergrotingen van de Vikingen, door wie ze werden gecreëerd en aanbeden. De verhalen proberen te laten zien hoe we zijn, hoe het een met het ander samenhangt. Ze bieden ons een inkijkje in onszelf en onze wereld, niet op de manier van hedendaagse wetenschappers, maar door vertellingen vol verbeeldingskracht, die nog kleurrijker worden door de schoonheid van de uitgestrekte, ijzige, woeste landschappen waarin ze hun oorsprong vonden. (blz. 5)

Uitgeverij Lemniscaat, 2018