Expeditie Toi Moko

door Fedor de Beer

Thoms vader is archeoloog en antropoloog. Hij weet alles van oude culturen, maakt spannende documentaires en reist de hele wereld over. Thom en zijn buurmeisje Lin hebben maar één wens: mee op expeditie.

Op een avond als Thom alleen thuis is, wordt er een mysterieuze kist bezorgd met daarin toi moko: een eeuwenoud getatoeëerd Maori-hoofd. Thoms vader moet dat terugbrengen naar een Maori-stam in Nieuw-Zeeland en Thom en Lin mogen mee. Maar hun reis is niet zonder gevaar. Er loeren duistere figuren op de toi moko en het hoofd lijkt nog magische krachten te bezitten!

Expeditie Toi Moko bevat een speciaal Nieuw-Zeeland-dossier, waarin je meer leert over Nieuw-Zeeland en de Maori’s.

Recensie

Wat zullen veel kinderen genieten van dit spannende boek vol interessante informatie over de Maori’s!

De mooie voorkant van dit boek, met een sfeervolle foto van een prachtig Nieuw-Zeelands landschap en een Maori-tatoeage boven de titel, geeft eigenlijk niet zo goed weer wat voor boek dit is. De ondertitel is Avontuur in Nieuw-Zeeland. Dat lijkt er al meer op…. Want een spannend avontuur, vol met mysterie en gevaarlijke mannen – dat is het!

Het verhaal zuigt je meteen op met een heel spannende openingsscène, waarbij duidelijk wordt waar de toi moko vandaan komt. De soepele schrijfstijl zorgt ervoor dat je dit boek zonder veel moeite uit zult lezen. Daarbij komt dat dit boek alle ingrediënten heeft om kinderen te boeien: spanning, mysterie, stoere hoofdpersonen (zowel jongens als meisjes), interessante informatie over een tot de verbeelding sprekende cultuur, geschiedenis, vreemde talen… Bovendien is het verhaal heel eigentijds, met zijn verwijzingen naar tablets, apps en wifi.

Als Thom en Lin in Nieuw-Zeeland aankomen, maken ze kennis met het stoere Maori-meisje Tui. Ook leren ze een aantal gebruiken van de Maori’s kennen, zoals de haka – een dans die nu vooral wordt opgevoerd voor toeristen, maar die wel degelijk een diepere betekenis heeft. Als ze vervolgens gaan trampen (een track lopen in de natuur), komt het verhaal in een stroomversnelling: nadat ze al eerder achtervolgd zijn, worden de kinderen nu zelfs ontvoerd! Ze krijgen te maken met een Maori-bende en worden bedreigd… En dat alles vanwege de toi moko!

Het lukt de schrijver heel goed om uit te leggen wat de betekenis is van de toi moko voor de Maori’s. Het is daardoor dus niet alleen heel spannend, maar ook erg leerzaam. Het ‘Dossier Nieuw-Zeeland’ achterin het boek, vol met foto’s en informatie over de Maori-cultuur en (de geschiedenis van) Nieuw-Zeeland brengen het land en de cultuur nog eens extra tot leven. Erg interessant! Achterin staat tevens een handige woordenlijst met woorden uit de Maori-taal.

Kortom: een fantastisch (voor)leesboek voor groep 7 en 8.

Lestips

De leukste lestip die ik bij dit boek kan geven, is te vinden op de website van de uitgeverij van het boek: Dans de klas-haka. Tot 14 april 2017 kun je zelfs meedoen met een win-actie, waarbij je een klassenbezoek van schrijver Fedor de Beer kunt winnen. Maar nadien is dit natuurlijk ook een erg leuke manier om het verhaal tot leven te brengen.

Het is wel goed om dan ook het gehele boek voor te lezen – op die manier geef je betekenis aan de haka en leren de kinderen over de bijbehorende cultuur van de dans.

Toi moko en boekpromotie

Als kinderen deze titel lezen, zullen ze niet direct weten waar dit verhaal over gaat. Wie weet nu immers wat een toi moko is? Om het boek te promoten zou ik dat als volgt doen:

– Laat het boek zien en vertel dat er een heel spannend verhaal is verschenen over een toi moko. Vraag of de kinderen weten wat een toi moko is.

– Als iemand het weet, kan diegene hierover vertellen. Je kunt dan zelf kiezen of je het volgende fragment nog voor wilt lezen om informatie toe te voegen. Als niemand weet wat een toi moko is, kun je het volgende fragment voorlezen:

‘Dit, jongens,’ zei (…) niets waard vindt. (blz. 33 t/m 36)

– Met bovenstaand fragment geef je eigenlijk alleen nog maar informatie, maar zullen de kinderen misschien nog niet meteen geprikkeld worden om het verhaal te gaan lezen. Voeg daarom nog een beetje mysterie toe, door te zeggen: er is echter wel iets vreemds met deze toi moko aan de hand… In het volgende fragment weten Thom en Lin nog niet wat er in de kist zit…

‘Dus dit is-ie?’ (…) Wás het miljoenen waard… (blz. 25 t/m 27)

– Vertel tenslotte dat Thom en Lin mee mogen met de vader van Thom om de toi moko terug te brengen naar Nieuw-Zeeland – het land waar het vandaan komt. Maar dat is niet zonder gevaar…

‘Serieus?’ Lin keek (…) de toi moko aan. (blz. 40 t/m 41)

Maori’s

In een project over Maori’s is het (voor)lezen van dit boek eigenlijk een must. Vanzelfsprekend kun je ook het dossier achterin het boek goed gebruiken als achtergrondinformatie. De informatie over de cultuur is zo goed verweven in het verhaal, dat het onmogelijk is om één geschikt fragment te kiezen!

De volgende fragmenten zijn in ieder geval erg boeiend en kun je goed gebruiken als uitgangspunt voor een les:

• Over hoe Maori’s er vroeger uitzagen en hun gemeenschapshuis: de wharenui. Vanzelfsprekend is het erg leuk om hier foto’s bij te zoeken! Via Google kun je deze heel gemakkelijk vinden.

‘Na een dik (…) de oude man. (blz. 69 t/m 71)

• Over het Maori-toerisme en het voortbestaan van de cultuur:

‘Ik ben benieuwd (…) verdwijnt dat allemaal.’ (blz. 80 t/m 82)

Nieuw-Zeeland

Er zijn niet veel Nederlandstalige kinderboeken die zich in Nieuw-Zeeland afspelen. Dit boek is meteen het ideale boek om te gebruiken in een les over dit land. Ook nu geldt dat je het boek het beste in zijn geheel kunt voorlezen, om echt alle informatie te geven, maar in de praktijk werkt dat natuurlijk niet als je slechts één lesuur de tijd kunt besteden aan dit prachtige land.

Achterin het boek wordt veel informatie gegeven over de natuur van Nieuw-Zeeland. (blz. 184)

Wil je meer vertellen over de geschiedenis van Nieuw-Zeeland en de ontdekking ervan, dan kun je hier informatie over vinden vanaf blz. 169.

Reizen & vakantie

Tenslotte is Nieuw-Zeeland natuurlijk een prachtig vakantieland, mede door de overweldigende natuur. Auteur Fedor de Beer schrijft in zijn nawoord niet voor niets:

Hopelijk heb je na het lezen van dit boek zin gekregen in een reis naar Nieuw-Zeeland. Zeker (ooit) doen! (blz. 191)

Je kunt vertellen dat Nieuw-Zeeland bij uitstek een land is om de natuur in te trekken. De inwoners van Nieuw-Zeeland doen dit ook veel:

Als Nieuw-Zeelanders maar even vrij zijn, trekken ze de natuur in. Gaan we ergens in de bush-bush overnachten. (blz. 85)

In het boek staat hier een mooi voorleesfragment over. Lijkt dit de kinderen ook wel wat? Of brengen ze hun vakantie liever op een andere manier door?

‘Wow, moet je (…) nog eens handig!’ (blz. 96 t/m 99)

Beeldmateriaal

Kijk eens op de Facebookpagina van het boek. Daar vind je leuke haka-filmpjes, foto’s en informatie over de onderwerpen uit het boek!

Van Goor, Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum, 2017