De chaos in Loïs - Leesbevordering in de klas

De chaos in Loïs Maarten was er drie weken lang bang voor geweest: dat de bel zou gaan en dat haar stoel leeg zou zijn. En nu gebeurde precies dat.

Maarten en Loïs zijn samen opgegroeid en hebben altijd met elkaar gespeeld. Maar sinds hij verliefd op haar is geworden, krijgt hij rode vlekken in zijn nek zodra ze hem aankijkt. En nu is Loïs ziek.

Maarten voelt zich schuldig dat hij niet bij haar langs durft en wanhopig omdat ze misschien wel doodgaat. Als hij hoort over een geheimzinnig leegstaand huis waar kapotte dingen op magische wijze weer heel worden, ontstaat er een plan in zijn hoofd. Wat als Loïs een nacht in dit huis zou doorbrengen…?

Dit boek is geschreven voor de Maand van de Filosofie 2024 met het thema Chaos.

Recensie

Het is chaos in het hoofd van Maarten. Niet alleen slaan zijn hoofd en lijf op tilt als hij Loïs ziet, hij moet ook zien te dealen met de chaos in háár lijf: ze heeft een ernstige vorm van kanker, met een overlevingskans van 35 tot 50%.

Niemand zei wat, iedereen leek in zijn hoofd met die getallen te klooien.
‘Dat is vet weinig,’ zei Klaas toen. (blz. 35)

Yorick Goldewijk zet een stel zeer geloofwaardige tieners neer, die op zeer realistische wijze met allerlei ingewikkelde gevoelens moeten zien te dealen. Toch voelt het verhaal niet zwaar: daarvoor gooit Goldewijk er voldoende nuchterheid en humoristische vergelijkingen in.

‘Wat zie jij eruit! riep hij bijvoorbeeld meteen. ‘Heb je kanker of zo?’
Dat soort dingen kon Klaas gewoon zeggen. Bij Maarten zou zoiets absurd en lomp hebben geklonken. En Loïs zou gekwetst of boos of verbijsterd zijn geweest. Of hem hebben uitgelachen, als hij gelukt had. Maar bij Klaas werkte zoiets gewoon.
Tesla vs. winkelkarretje. (blz. 13)

Mooi is hoe de volwassenen in het verhaal Maarten proberen te helpen met allerlei filosofische wijsheden. Het is weliswaar niet heel waarschijnlijk dat zowel de moeder als de meester van Maarten zulke diepe filosofische uitspraken doen, maar hé, het is wel het boek voor de Maand van de Filosofie. Dat merk je ook wel aan de rest van het verhaal: het thema ‘chaos’ ligt er dik bovenop.

Toch heeft Goldewijk er een boeiend en zeer origineel verhaal van weten te maken, met speelse ondeugendheid en een vleugje magie erin. De warme vriendschap tussen de zeer uitgesproken en diverse personages ontroert en het verhaal laat je achter met een gevoel van hoop (een wereld bol van verwachtingen, van mogelijkheden). Geniaal is bovendien de compleet chaotische paginanummering! Wat een mooie en creatieve verwijzing naar de genetische chaos in Loïs! Ook de coverillustratie van Yvonne Lacet is prachtig, met een subtiele verwijzing naar de vlinders in de buik én het butterfly effect – jawel… de (wiskundige) chaostheorie.

Het is wel jammer dat het boek – na de vorige twee hardback-uitvoeringen – weer een paperback is geworden. Zo raakt het kleine boek (formaat Kinderboekenweekgeschenk) sneller kwijt of beschadigd in de schoolbibliotheek. Stevig kaften dan maar, want dit verhaal van slechts 92 pagina’s biedt enorm veel mogelijkheden voor interessante gesprekken in de klas. Het is een verhaal dat nog mooi in je hoofd blijft nazingen en door de herkenbare belevingswereld zullen veel kinderen het waarschijnlijk met plezier lezen of voorgelezen krijgen.

Lestips

Hoe ga je om met chaos? Wat is chaos eigenlijk? En is chaos heerlijk of juist afschuwelijk, of allebei tegelijk?

Dit verhaal roept allerlei vragen op, en daar is het ook precies voor bedoeld! Er is een lesbrief bij het boek geschreven, die je helpt om met filosofie aan de slag te gaan. De lessuggesties in de lesbrief zijn met name geschikt voor leerlingen in groep 7 en 8 van het PO en klas 1 van het VO.

Zo zit er bijvoorbeeld een leuke chaos-test in, waar je mooi over door kunt praten:

Hoe ga jij om met chaos? Zoef je overal gladjes doorheen als een Tesla of ben je meer een winkelkarretje met zo’n irritant zwabberwieltje?

Filosofie

Er gaat in dit boek een verhaal de ronde dat er in een leegstaand huis ooit een vaas zó is gevallen dat alle duizend scherven weer precies op hun plek stuiterden. Als de koffiemok van de meester kapot valt, vraagt Maarten hem of deze ook héél had kunnen vallen.

‘Dat is oneindig onwaarschijnlijk, Maarten […] er bestaat maar één manier waarop deze mok heel is. En er bestaan oneindig veel manieren waarop hij stuk is. De chaos wint het bijna altijd van de orde.’ (blz. 15 = 65)

Diep, zullen kinderen wellicht zeggen. Maar snappen ze ook wat de meester bedoelt?

Ook de moeder van Maarten doet interessante uitspraken in het boek. Een van die uitspraken is opgenomen in de lesbrief. Maar ze zegt ook:

Ik heb wel eens gelezen dat het universum het leven koestert. Ik vind dat een mooie gedachte en misschien is het wel waar. Maar het universum geeft niet om jou of om Loïs of om mij persoonlijk. Niet eens per se om de mensheid. (blz. 18 = 52)

Wat bedoelt ze hiermee? Snappen kinderen dit? Echt wel even iets om bij stil te staan en nader toe te lichten.

Em. Querido’s Uitgeverij, 2024