Jeugdboekenmaand 2018
Nederland heeft de Kinderboekenweek. Vlaanderen heeft de Jeugdboekenmaand! Net zoals vorig jaar staat de hele maand maart in het teken van kinderboeken. Het thema van 2018: Wetenschap & techniek.
Eureka! Wetenschap & Techniek
Op de website van de Jeugdboekenmaand wordt het thema wetenschap & techniek mooi tot leven gebracht:
Wetenschap en techniek, dat is de evolutietheorie. Dat is een colafles die een fleecetrui wordt. Maar dat is eigenlijk pas het laatste. Eerst is er de jonge Charles Darwin die kevers verzamelt. De PMD-zak. Eerst zijn er vragen in de kop. Nieuwsgierig zijn. Willen weten. Zoeken. Kijken. Iets proberen. Uitvinden. Ontwerpen. Mislukken. Opnieuw proberen. Eureka is het feestje dat daarbij hoort.
Maar… er is meer. Want dat is het fijne: de organisatoren van de Jeugdboekenmaand kijken verder dan de ‘standaard’ boeken over wetenschap en uitvinden:
Wetenschap en techniek, dat is heel veel informatie. Maar het is ook heel veel fantasie. Neem nu een dino. Een stuk poot van een Tyrannosaurus dat ergens begraven ligt, is gewoon een groot bot als je je er geen vragen bij stelt. Wetenschappers willen weten van wie dat bot is. Hoe het daar gekomen is. Hoelang het er al ligt. Met lezen gaat het net zo. Je hebt een boek vol pagina’s en letters (zeg maar het skelet), maar in je hoofd gebeurt het echt. Daar maak je het verhaal mee.
Om je te helpen bij het selecteren van boeken voor dit interessante thema heeft Stichting Iedereen Leest boekenlijsten gemaakt, voor verschillende leeftijden. Er staan veel verrassende titels bij. Superhandig!
Werken met boeken in de klas
Nóg handiger zijn de handleidingen die geschreven zijn om met die boeken aan de slag te kunnen gaan in de klas! Voor de Jeugdboekenmaand 2017 was er al de handleiding Werken met boeken in de klas (zie ook mijn artikel van vorig jaar), maar dit jaar heeft Iedereen Leest daar nog een aanvulling bij gemaakt: Werken met non-fictie tijdens de les.
Als er namelijk een thema zich leent voor het gebruik van non-fictieboeken, dan is het dit thema wel. En het aanreiken van non-fictieboeken is net zo belangrijk als het aanreiken van fictie, want:
We moeten leerlingen niet alleen leren omgaan met informatieve teksten omdat ze er dagelijks mee in aanraking komen, maar ook omdat ze ons helpen om kennis op te bouwen, de werkelijkheid te begrijpen, onze woordenschat uit te breiden, begrijpend te lezen en omdat ze een opstap kunnen zijn naar andere genres. (blz. 2 handleiding)
Maar, veel kinderen vinden het ook gewoon heel erg leuk om non-fictieboeken te lezen. Er komen gelukkig steeds meer mooie non-fictieboeken! Steeds vaker worden deze geschreven in een vertellende schrijfstijl. De lezer wordt direct aangesproken of het boek leest als een roman. Bekende kinderboekenschrijvers Jan Paul Schutten en Bibi Dumon Tak hebben zelfs Gouden Griffels gewonnen voor hun aansprekende en boeiende non-fictieboeken!
Hoe je kwalitatieve non-fictieboeken kiest, wordt in de handleiding beschreven. Een kleine selectie verhalende en bijzondere non-fictieboeken vind je sinds kort hier op deze website!
Winterdieren van Bibi Dumon Tak – Gouden Griffel 2012
Het raadsel van alles wat leeft van Jan Paul Schutten – Gouden Griffel 2014
Toch geldt voor veel non-fictieboeken dat je ze vaak niet per se van voor naar achter hoeft te lezen. Je bladert door het boek en leest het hoofdstuk dat jou op dat moment aanspreekt (voor). Hoe je kinderen vertrouwd maakt met dit specifieke kenmerk van non-fictieboeken (en met de vaak bijbehorende registers en woordenlijsten) wordt ook beschreven in de handleiding! Je vindt er heel veel leuke en inspirerende werkvormen die je kunt inzetten voor diverse boeken. Het is dus een handleiding waar je altijd wat aan hebt!
Boekparen
Een van de werkvormen in de handleiding Werken met non-fictie tijdens de les is Boekparen maken: de kloof dichten tussen fictie en non-fictie (blz. 10).
Vaak is het zo dat leerlingen ofwel graag fictieve verhalen lezen ofwel liever non-fictieboeken uit de kast halen. Als leerkracht is het fijn om hen ook af en toe te motiveren om eens iets anders te proberen. Een makkelijke manier om dit te doen, is door het maken van boekparen.
Zo leuk!! Koppelen van fictieboeken aan non-fictieboeken! In de handleiding staat al een aantal voorbeelden genoemd, maar er zijn natuurlijk talloze mogelijkheden!
Probleempje: daar moet je wel wat boekenkennis voor hebben…
Geen probleem, want jij hebt Leesbevordering in de klas!
Hieronder staan daarom nog meer voorbeelden, met boeken die zijn opgenomen in de boekenlijsten van de Jeugdboekenmaand (geschikt voor kinderen van 9 t/m 12 jaar).
Boeken met een * staan ook als recensie op de site – klik op de cover om meer over het boek te lezen (inclusief boekgerelateerde lestips!). Als je klikt op de titel van het boek, kun je het boek gemakkelijk bestellen, maar je kunt het natuurlijk ook halen in de boekhandel of bibliotheek!
FICTIE: Brobot *
James Foley
Maak in deze graphic novel kennis met S. Tinker – ’s werelds belangrijkste uitvinder onder de twaalf – en haar Brobot: ‘Dat wat een broer moet zijn’. Maar is dat laatste wel echt zo…?
Over uitvinden en de problemen die je daarbij kunt tegenkomen…
Op de boekenlijst voor 6-9 jaar, maar ook écht nog heel grappig voor oudere kinderen (en juffen en meesters!)
NON-FICTIE: Uitvinden!
Robert Beattie
Ga zelf aan de slag als uitvinder! In dit grappig geschreven handboek doorloop je het hele proces van uitvinden. Maar wees gewaarschuwd: uitvinden is keihard werken!
Over uitvinden en alle stappen die daarbij nodig zijn. Vol inspirerende tips en voorbeelden van uitvindingen die al gedaan zijn.
FICTIE: Opmerkelijke uitvindingen
Marit Törnqvist
Een ontzettend grappig en klein boekje met op elke bladzijde een gekke uitvinding. Wat denk je bijvoorbeeld van de samenindeschaduw-sombrero of de opblaas-spijbelpop! Inspiratie om je fantasie volledig zijn gang te laten gaan!
Een leuk kijkboekje over fictieve uitvindingen.
Op de boekenlijst voor 6-9 jaar, maar gekke uitvindingen zijn toch leuk voor elke leeftijd?
NON-FICTIE: Kijk en leer – Uitvindingen
Phillippe Simon
Vanaf de prehistorie tot nu zijn er talloze uitvindingen gedaan die ons leven nog steeds beïnvloeden.
Kijk, lees en leer!
Een leuk en interessant kijk- en leesboek over échte uitvindingen.
FICTIE: Dubbel avontuur *
Marlies Slegers
Onlangs stond er nog een artikel over in kinderkrant Kidsweek: het klonen van mensen! Gelukkig gebeurt het nog niet…
Maar in een boek kan alles, en in dit avontuur gaan we gewoon mensen klonen 🙂 (blz. 24)
Een grappig leesboek, inclusief leuke weetjes!
Over een uitvinding die er nog niet is geweest, maar nog wel zou kunnen komen.
NON-FICTIE: Zo werkt dat: verbluffende uitvindingen
Malgorzata Mycielska & Aleksandra Mizielinska & Daniel Mizielinski
Maak kennis met verbazingwekkende uitvindingen zoals de blubbersms en de terreinzwaluw. Een boek met uitvindingen waar nog nooit iemand van heeft gehoord, omdat ze niet allemaal even succesvol waren.
Over uitvindingen die er wel zijn geweest (althans, daar gaan we dan maar vanuit), maar waar nooit iemand meer van heeft gehoord.
Op de boekenlijst voor 6-9 jaar, maar o.a. door het taalgebruik prima geschikt voor de hoogste klassen.
FICTIE: Cyberboy *
Tanja de Jonge
Terugkeren uit de dood… dat kan toch niet?! Kevin schrikt zich rot als hij na twee jaar zijn doodgewaande beste vriend Bjorn weer ziet. Springlevend! Maar Bjorn reageert heel anders dan voorheen… Wat is er met hem aan de hand?
Over hoe technologie ons leven in de toekomst zou kunnen overnemen.
Op de boekenlijst voor 9-12 jaar. Cyberboy was ook het themaboek van de campagne Nederland Leest Junior 2017 met het thema Robotica.
NON-FICTIE: Robots, net mensen
Kathryn Clay
Hoe ver mensen al zijn met het bouwen van robots die op mensen lijken, kun je zien in dit boek.
Over hoe technologie ons leven al overneemt…
FICTIE: De raketwedstrijd *
Anaïd Haen & Django Mathijsen
Hoe bouw je de meest fantastische (water)raket? Sterre doet er alles aan om dát te weten te komen, zodat ze de raketwedstrijd kan winnen. Maar iemand werkt haar tegen…
Ga de uitdaging aan om het zelf eens te proberen!
Over het werk van een échte wetenschapper: onderzoeken, proberen, bijschaven en doorzetten.
Op de boekenlijst voor 9-12 jaar als mascotte voor de Jeugdboekenmaand! Inclusief instructies voor hoe je zelf een waterraket kunt maken.
NON-FICTIE: Vlieg naar Mars!
Louise & Richard Spilsbury
In tegenstelling tot wat de titel je misschien laat denken, is dit geen boek over reizen naar Mars! Het gaat over alle krachten waar je in de ruimte mee te maken krijgt. Van zwaartekracht (en het gebrek daaraan) tot stuwingskrachten bij de lancering van een raket. Inclusief proefjes, waaronder het maken van een raket die op luchtdruk werkt.
Over welke belangrijke rol de wetenschap (natuurkunde) speelt in de ruimtevaart.
FICTIE: De tuin van de feeën *
Benjamin Lacombe & Sébastien Perez
Ga mee op onderzoek in een geheimzinnig woud, dat bekend staat om zijn geneeskrachtige planten en volkslegendes. Een betoverend prentenboek vol wetenschappelijke notities, prachtige tekeningen en wonderlijke wezentjes…
Over het doen van wetenschappelijk onderzoek: observeren, noteren en wonderlijke ontdekkingen doen!
NON-FICTIE: Het heel grote vogelboek
Bibi Dumon Tak
Een boek dat qua prenten net zo betoverend is als zijn ‘duo’ hierboven, maar deze prenten zijn ‘echt’! Waarmee ik bedoel dat deze prenten echt gemaakt zijn tijdens wetenschappelijk onderzoek – in de 18e/19e eeuw! Bibi Dumon Tak schreef er echter nieuwe teksten bij in kindertaal.
Een heel bijzonder, gróót & groots boek, over de kunst van het kijken (en vogels natuurlijk).
Op de boekenlijst voor zowel 9-12 als 12-15 jaar, omdat er zoveel in te ontdekken is!
FICTIE: De maan-zaak *
Stuart Gibbs
Eigenlijk staat het vervolg op dit boek – Het maan-mysterie – op de boekenlijst 9-12 jaar van de Jeugdboekenmaand, maar het zou zonde zijn als je daarin begint, zonder het eerste deel gelezen te hebben! Sterker nog: spoiler alert!!! De maan-zaak eindigt namelijk met een waanzinnige verrassing, die door het tweede deel te lezen direct verraden wordt (NB: zelfs de achterkant van deel 2 niet lezen!!).
Beide boeken zijn ijzersterke detectives, die nog fantastischer worden, doordat ze zich afspelen op de maan! Daar woont Dash, samen met zijn ouders en nog een aantal wetenschappers, die onderzoeken of leven in de ruimte in de toekomst mogelijk is. Klinkt geweldig, toch? Maar Dash vindt het vooral supersaai. Totdat er iemand vermoord wordt…
Over leven in de ruimte en het onderzoek dat daarnaar gedaan wordt.
NON-FICTIE: Leven als een astronaut
Mark Brake
Lezen over reizen, leven en ontdekken in de ruimte – dat doe je in dit boek. Hoe ga je eigenlijk naar de wc als je een ruimtepak aan hebt? In dit boek worden veel van dit soort vragen beantwoord en krijgt de lezer een soort ‘ruimtetraining’. Met veel foto’s (die je in fictieboeken dus vaak weer niet hebt).
Over hoe het is om te leven in de ruimte (als astronaut).
FICTIE: Het wonderkabinet (filmeditie) *
Brian Selznick
Een heel bijzonder boek, met twee verhaallijnen; één in tekst en één in beeld. De verhalen van Ben en Rose lopen in eerste instantie langs elkaar heen, maar komen uiteindelijk samen in New York.
Het American Museum of Natural History speelt een belangrijke rol in het boek, net als de wetenschappers die de tentoonstellingen daarvoor maakten en maken. Met als basis: het wonderkabinet.
Een ode aan de onzichtbare wetenschappers in musea, die onderzoeken en selecteren wat er in tentoonstellingen wordt laten zien.
Op de boekenlijst voor 12-15 jaar, maar ook een zeer interessant en mooi boek voor de serieuze lezers in de hoogste klassen van de basisschool of lagere school. Deze filmeditie is uitgebracht bij de onlangs verschenen film Wonderstruck.
NON-FICTIE: Het rariteitenkabinet
Gordon Grice
De grootste natuurhistorische musea zijn vaak ontstaan uit verzamelingen van prachtige en ongewone objecten – de zogenaamde rariteitenkabinetten.
In dit boek wordt uitgelegd hoe kinderen zelf een plek voor hun verzameling kunnen creëren. Maar ook krijgen ze uitgelegd hoe wetenschappers hun verzameling indeelden en samenstelden.
Een boek dat de onderzoeker in kinderen wakker schudt.
Oók op de boekenlijst, voor 9-12 jaar.
FICTIE: Het waanzinnige boek over je lichaam
Andy Griffiths & Terry Denton
Als je de boeken over de Waanzinnige boomhut kent, weet je dat deze makers érg goed zijn in het verzinnen van heel erg veel creatieve onzin. Dit lijkt echter een non-fictieboek. Maar niets is minder waar! Gelukkig geven ze dit zelf ook meteen toe:
Over lichaamsdelen is al heel wat flauwekul geschreven, en in dit boek doen we dat ook. (blz. 9)
99% onzin! Een fictief wetenschappelijk boek over je lichaam!
Op de boekenlijst voor 9 t/m 12 jaar.
NON-FICTIE: Het wonder van jou en je biljoenen bewoners *
Jan Paul Schutten & Floor Rieder
Een prachtige tegenhanger van bovenstaand boek is dit exemplaar! Vol humor geschreven, met allerlei gekke vergelijkingen (Waarom virussen ninja-robots zijn), maar 100% wetenschap! In zeer toegankelijke taal vertelt Jan Paul Schutten je werkelijk alles over het menselijk lichaam. In stijl vergelijkbaar met Het raadsel van alles wat leeft en eveneens met prachtige, grappige illustraties van Floor Rieder. Als dit boek kinderen niet nieuwsgierig maakt, lukt het nergens mee.
Over de wetenschap van het menselijk lichaam en tegelijk het bewijs dat wetenschap niet alleen interessant of bedoeld is voor ‘Einsteins’.
Ook op de boekenlijst voor 9 t/m 12 jaar.
FICTIE: Mijn vriend Crenshaw *
Katherine Applegate
Misschien wel de meest verrassende titel op de boekenlijst van de Jeugdboekenmaand: een boek over een fantasievriendje! Maar hoofdpersoon Jackson gelooft zelf ook niet in fantasievriendjes en probeert uit alle macht een logische verklaring te vinden voor wat hij ziet.
Een boek dat laat zien dat sommige dingen zich moeilijk wetenschappelijk laten uitleggen.
Op de boekenlijst voor 9 t/m 12 jaar.
NON-FICTIE: Iedereen is gek!
Jan Paul Schutten
Via allerlei testjes en proefjes wordt laten zien hoe (on)betrouwbaar je hersenen eigenlijk zijn. Wat je ziet, klopt niet altijd met de werkelijkheid! Een letterlijke eye-opener over de menselijke hersenen.
Een boek over datgene wat je het hardste nodig hebt voor het beoefenen van wetenschap: je hersenen. En zelfs die zijn al een studie waard!
FICTIE: Spinder *
Simon van der Geest
Hidde heeft een insectenverzameling in de kelder van zijn huis. Hij houdt al zijn bevindingen bij in een notitieschrift en probeert indruk te maken op een meisje door insecten te kruisen. Als zijn broer de kelder wil inpikken, wordt het oorlog…
Over een geboren onderzoeker, die gefascineerd is door insecten.
Op de boekenlijst voor 9 t/m 12 jaar.
NON-FICTIE: Het Wonderlijke Insectenboek
Bart Rossel & Medy Oberendorff
Kinderen die de tekeningen in Spinder aantrekkelijk vinden, zullen helemaal smullen van de illustraties in dit enorme boek. Voor kinderen die, net als Hidde in Spinder, heel veel over insecten willen weten, is dit het perfecte boek.
De titel zegt het al: een boek over de wonderlijke wereld van de insecten. Voor de aankomende entomologen in je klas.
FICTIE: Twintigduizend mijlen onder zee *
Geronimo Stilton
Het klassieke verhaal van Jules Verne, naverteld door Geronimo Stilton. De schrijfstijl is misschien (voor volwassenen) aanvankelijk even wennen, maar deze versie is voor kinderen echt heel geschikt. Een fantastisch verhaal over een Parijse onderzoeker die eind 19e eeuw op expeditie gaat om een zeemonster op te sporen. De reis brengt hem o.a. naar de onderwaterwereld, Ceylon en Antarctica…
Over het verlangen van wetenschappers om de wereld te ontdekken.
NON-FICTIE: Voettocht over het ijs *
William Grill
Dit is het ware verhaal van Shackleton, zijn bemanning en 69 honden: hoe zij, nadat ze met hun schip de Endurance vast kwamen te zitten in het ijs van Antarctica, op zoek gingen naar hulp.
Een heel bijzonder boek, want hoewel het een non-fictieboek is, ziet het eruit als een prentenboek en leest het als een spannend verhaal. Zelfs de prenten vertellen een deel van het verhaal!
Over een beroemde wetenschapper en zijn ontdekkingstocht.
Op de boekenlijst voor 9 t/m 12 jaar.
Nog meer boekeninspiratie nodig?
Kijk eens bij de volgende project-boekenlijsten:
Onderzoek & wetenschap
Uitvindingen & machines
Toekomst & technologie
