Topboeken voor in de klas 2019

Het was een mooi en bewogen leesjaar! Weliswaar verschenen er heel veel zorgwekkende publicaties en nieuwsberichten over het lage leesniveau in Nederland en België, maar op zich was dat niets nieuws. Het fijne is, dat er duidelijk iets in beweging is gezet. Mensen praten over lezen en leesbevordering en leerkrachten voelen dat er iets moet gaan veranderen in de klassen. De volgende stappen moeten zeker nog worden gezet, maar ik ben erg hoopvol. In 2020 zal er ongetwijfeld nog veel moois gaan gebeuren en hopelijk krijgen we daardoor steeds meer kinderen weer enthousiast aan het lezen!

Op Leesbevorderingindeklas.nl was er zeker iets te merken van deze ontwikkelingen. De tiplijsten werden massaal ontdekt, eind augustus!
Toen vervolgens in september ook nog de waaiers met de leestypetjes werden uitgedeeld op de Landelijke Netwerkdag Taal in het basisonderwijs van de SLO, ging het helemaal hard. De populairste tiplijst? Niet zo heel verrassend: die van Daan – de niet-lezer. Zijn lijst werd maar liefst 3x zoveel geraadpleegd als de volgenden in de rij (Emma, Julia en Finn)!

Top 15 meest gelezen recensies 2019

Ook interessant is om te zien welke recensies het meest gelezen werden. Het afgelopen jaar kwamen er 108 nieuwe bij, waarvan 67 van boeken uit 2019. In totaal staan er nu 550 recensies op Leesbevorderingindeklas.nl – een mooi aantal in slechts 4 jaar tijd! Van die 550 recensies werd Lampje van Annet Schaap, de Gouden Griffel-winnaar van vorig jaar, het meest geraadpleegd.

Maar ook Kruistocht in spijkerbroek werd vaak gelezen – niet geheel toevallig, want dit was het boek van de campagne Geef een boek cadeau 2019! Ook Ronja de roversdochter en Achtste groepers huilen niet – de boekcadeaus van de voorgaande jaren – staan nog steeds in de top 10 van meest gelezen recensies. Mooi nieuws: de campagne doet het goed!!

Ook de Kinderboekenweek 2019 is terug te zien: Sjakie en de chocoladefabriek (als aanloop naar Sjakie en de grote glazen lift) en Haaientanden staan beide in de top 15.

Andere populaire recensies, die veel via Google gezocht worden, zijn populaire graphic novels (Leven van een loser, Tom Groot, Julius Zebra) of boeken die veel op middelbare scholen gelezen worden: Cyberboy, Alaska en Wonder. En het opvallendste boek daarbij is misschien nog wel de geweldige non-fictietitel De zweetvoetenman, van Annet Huizing en Margot Westermann. Tenslotte is de laatste maand het boek De notenkraker ongelooflijk populair geweest: die is zo vaak bekeken, dat hij zelfs in de top 15 terecht is gekomen!

Populaire boeken volgens Facebookvolgers

Het aantal volgers van de Facebookpagina van Leesbevorderingindeklas.nl is ook flink gegroeid het afgelopen jaar. Meer dan 4300 volgers lezen regelmatig de laatste nieuwtjes op het gebied van lezen en zien precies welke nieuwe recensies er geplaatst worden op deze website. Op mijn vraag welk boek voor hen dé topper van 2019 was, kwamen helaas weinig reacties. Wel mooie titels! Dex en Gouden Griffel winnaar 2019 Zeb. en vanwege de tijd van het jaar: De Kerstmisaurus, die overigens (nog) niet op deze website staat.

Van de boeken die ik liet zien, was De Griekse mythen van Jan Bajtlik verreweg het populairste. Dit bijzondere boek, dat eigenlijk nog meer een kijkboek is dan een leesboek, is zo geweldig om te zien, dat kinderen het nog nét niet uit je handen grissen. Tijdens het volgen van de doolhoven lezen ze ook nog over de Griekse mythen en daarmee is dit boek een perfecte leesbevorderaar: als je dit boek hebt bekeken en gelezen, worden andere boeken over Griekse mythen meteen nóg leuker en interessanter. Voor mijzelf was dit ook een van de verrassingen van 2019!

Topboeken uit 2019 voor in de bovenbouwklas

Maar er zijn natuurlijk nog meer boeken waar ik ongelooflijk enthousiast over ben. Veel recensenten maken een eindejaarslijstje van ‘de beste boeken’ van 2019, maar dat vind ik lastig, want een goed geschreven boek hoeft niet voor ieder kind het ‘juiste boek’ te zijn. Bovendien heb ik nog niet alle boeken van 2019 gelezen! Daarom krijg je hieronder een lijst van 15 topboeken, waar je zéker wat aan hebt in de klas. Met deze boeken in de klas, zit je altijd goed! Wil je meer weten over het boek? Klik dan via titel of cover door naar de recensie!

Poëzie waar je wat aan hebt

Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt
Edward van de Vendel en Martijn van der Linden (Querido)

De ondertitel zegt het al: dit zijn gedichten waar je wat aan hebt! Maar dat geldt ook voor jou als leerkracht, want met deze dichtbundel laat je kinderen zien hoe gevarieerd, gek en bijzonder poëzie kan zijn. Ook kun je hier heel veel interessante poëzielessen aan verbinden, want Van de Vendel verrast continu met kleine grapjes, taal en rijm. Daar heb je wat aan, dus.

Poëzie hardop
Hans en Monique Hagen (Querido)

Nog een boek waar je echt heel veel aan hebt, is deze bundeling van columns van Hans en Monique Hagen. Als Kinderboekenambassadeux schreven zij columns over poëzie in het Parool. Hun motto: Lees elke dag een gedicht! En met deze bundel kom je dan al een heel eind: met 95 gedichten van 65 dichters. Bomvol creatieve tips en ideeën om zelf met poëzie aan de slag te gaan!

Ik wou dat ik een vogel was
Diverse dichters en Fran Preston-Gannon (Ploegsma)

Wil je jezelf en je klas echt een mooi cadeau doen, dan zet je dit indrukwekkende boek in de klas. In deze bloemlezing vind je 366 gedichten over de natuur, die gekoppeld zijn aan de maanden van het jaar. Voor elke dag één gedicht! Ook fantastisch te gebruiken in lessen over de natuur, van kleuters tot groep 8 (en ver daarna).

Non-fictie waar je wat aan hebt

Van T. rex tot tandjesgras
Jan Paul Schutten en Wendy Panders (Gottmer)

Met dit boek haal je een museum in de klas! Jan Paul Schutten geeft je een inkijkje in de schatten van Naturalis. Maar wat dit boek vooral boeiend maakt, is dat het je heel veel informatie geeft over wetenschappelijk onderzoek, het ontstaan van het leven en ja… zo’n beetje alles op aarde eigenlijk. Zoals Schutten zelf zegt in het boek: “Dit boek is voor iedereen die álles wil weten.” Voor alle kinderen dus!

Beestachtige buren
Bouwien Jansen, Lotte Stegeman en Marieke Nelissen (Luitingh-Sijthoff)

Dit boek geeft echt een prachtig overzicht van de wilde zoogdieren die je in Nederland kunt tegenkomen. Maar het beste is: dit boek leest ook ontzettend fijn (voor). De schrijvers brengen de dieren prachtig tot leven. Met dit boek maak je je klas zeker weten enthousiast voor een safari in eigen land!

Leve de kroon
Sarah Devos en Wendy Panders (Lannoo)

Iemand die ook zo heerlijk smeuïg kan schrijven, is Sarah Devos. Haar korte, waargebeurde verhalen over koningen en koninginnen (van vroeger tot nu) lezen bijna als een roddelrubriek. Ze vertelt o.a. over waanzinnige keizerinnen, bizarre sterfgevallen, wrede koninklijke hoogheden en echte girlpower. Van farao Toetanchamon tot koning Willem-Alexander. De illustraties van Wendy Panders maken het boek helemaal vermakelijk.

Het Geheime Boek van Sinterklaas
Floortje Zwigtman en Sassafras De Bruyn (Rubinstein & Van Halewyck)

Elk jaar kun je voortaan rond Sinterklaastijd dit boek uit de kast trekken: het vertelt je alles over het ontstaan van de tradities, over de achtergrond van Sint Nicolaas (wie was dat eigenlijk?), over oude woorden in Sinterklaasliedjes en laat zien hoe vaak het Sinterklaasfeest in de loop van de geschiedenis veranderd is. Een perfect boek om meer betekenis te geven aan het Sinterklaasfeest in de bovenbouw.

Toen het oorlog was
Annemiek de Groot, Roos Jans, Juul Lelieveld, Liesbeth Rosendaal en Irene Goede (Gottmer)

Elke bovenbouwklas heeft het een keer over de Tweede Wereldoorlog en dan is dit een boek dat je perfect kunt gebruiken. Het boek is opgezet als een soort encyclopedie. Kinderen kunnen informatie opzoeken over de hoofdrolspelers van WO II, de gevechten, techniek die gebruikt werd, over symbolen, overleven en natuurlijk ook over de Holocaust. Elk hoofdstuk eindigt met een zeer boeiende denkvraag voor kinderen. Mooi is ook het beeldmateriaal: heel veel foto’s, die aangevuld worden met prachtige illustraties van Irene Goede. Het boek is zo omvangrijk en informatief, dat je er zelf waarschijnlijk ook nog veel van leert!

Meesterlijk!
Zo kijk je met kinderen naar kunst
Maria-Christina Sayn-Witggenstein Nottebohm (Lemniscaat)

Op Leesbevorderingindeklas.nl geef ik regelmatig tips om met kinderen naar kunst te kijken, aan de hand van kinderboeken. Maar het samen kijken naar kunst vinden sommige leerkrachten nog best spannend. Wat moet je dan doen, wat kun je vragen? Dit boek is dan echt een heel handig hulpmiddel! Kinderen kunnen het trouwens ook prima zelf lezen, want het is geschreven in toegankelijke taal en het boek is mooi speels vormgegeven. Bij diverse schilderijen (geordend op thema) staan kijkvragen, leuke weetjes en veel achtergrondinformatie. Je hoeft eigenlijk alleen de tekst te volgen en je hebt een prachtige kunst-kijkles! Een inkijkfragment vind je op de site van de uitgever.

Fictie waar je wat aan hebt

Handboek voor Superhelden (serie)
Elias en Agnes Våhlund (Hoogland & Van Klaveren)

Inmiddels zijn er al 3 delen in deze serie verschenen en het vierde deel komt eraan. Deze stoere graphic novels spreken kinderen heel erg aan – het zijn dunne boeken, gedrukt in full colour en gaan over een stoere superheldin! Maar de boeken zijn niet alleen maar stoer of ‘leuk om te lezen’: ze gaan ook over pesten en opkomen voor jezelf. Elk deel begint met een filosofische uitspraak, zoals ‘Alleen is niet sterk’. Er is een mooie lesbrief bij het eerste deel geschreven, die gepromoot werd tijdens de Week tegen pesten 2019. Dit is dus een serie die elke schoolbibliotheek verrijkt!

De Veger
Jonathan Auxier (Billy Bones)

Met dit boek neem je kinderen mee naar het einde van de roerige 19e eeuw, waarin protestmarsen en emancipatie een belangrijke rol speelden. Maar vooral vertel je ze over de verschrikkelijke kinderarbeid die plaatsvond: kinderen die als schoorsteenvegers werkten. Een prachtig voorleesboek, met een vleugje magie. Tegelijkertijd is het een verhaal dat ongelooflijk veel indruk zal maken en dat je maar moeilijk uit je hoofd zal kunnen zetten. Een boek om te koesteren!

Het Nebula-mysterie
Trudi Trueit (Blink Media en Hearst Netherlands)

Wat een geweldig boek om voor te lezen in de klas: spannend én leerzaam en met mooie, stoere rolmodellen als hoofdpersonen – zowel meisjes als jongens en vanuit de hele wereld. Ook de combinatie van technologie en aandacht voor de natuur maakt dit boek heel erg boeiend en interessant. Daarnaast komen diverse aardrijkskundige onderwerpen in het verhaal aan bod. Het boek leest als een wervelend actieavontuur en is bovendien het eerste deel van een serie die nog veel verder wordt uitgebreid. Hij is verbonden aan de National Geographic Society, wat het verhaal nóg stoerder maakt: de verhalen bestaan uit een mooie combinatie van fictie en feiten!

Het Kattenmannetje en andere sprookjes
Janneke Schotveld en diverse illustratoren (Van Holkema & Warendorf)

Een parade van prachtige illustraties én 15 humoristische, sprookjesachtige verhalen. Dit boek is het vervolg op De kikkerbilletjes van de koning en andere sprookjes en dat merk je doordat sommige sprookjes uit dat eerste deel in dit boek verdergaan! Janneke Schotveld brengt (gender)diversiteit weer op zeer speelse manier onder de aandacht. Perfect om tussen de lessen door een verhaal voor te lezen. Deel 1 stond ook al in het lijstje van 2018, maar dit boek staat wederom zo vol met humoristische, prachtige vondsten dat ook dit boek een plekje in de lijst verdient! Een inkijkexemplaar, waarin je een groot deel van het eerste verhaal kunt lezen, vind je op bol.com.

Het grote Rembrandt voorleesboek
Diverse auteurs (Rubinstein)

Elke schoolklas moet het een keer over Rembrandt hebben. Maar waarom eigenlijk? Dat blijkt wel uit de verhalen uit deze grote bundel: diverse auteurs hebben verhalen geschreven bij schilderijen van Rembrandt. De verhalen laten je écht kijken naar de schilderijen. Na het lezen van dit boek zal elk kind weten waarom Rembrandt gezien wordt als een van de grootste kunstenaars van de Gouden Eeuw.

Het werkstuk
of hoe ik verdween in de jungle
Simon van der Geest en Karst-Janneke Rogaar (Querido)

Eva heeft haar vader nog nooit gezien, ze weet helemaal niets over hem. In dit verhaal gaat ze naar hem op zoek. Simon van der Geest laat kinderen in dit boek kennismaken met de spannende wereld van beroemdheden, de televisie en de jungle van Suriname, maar blijft tegelijkertijd heel dichtbij door te schrijven over vriendschap, verliefdheid en persoonlijke worstelingen van Eva. Een bijzonder verhaal, dat door de korte hoofdstukken ook nog eens heel geschikt is om voor te lezen!

Bonustip

Zwerveling
Peter van den Ende (Querido)

Dit is zó’n bijzonder boek, dat ik hem graag apart wil noemen. In dit boek vaar je mee met een papieren bootje, ver weg over de oceanen, langs mangrovebossen, ijsbergen en koraalriffen. Het is een beeldverhaal, waarin je een bizarre sprookjeswereld ontdekt, vol moois, maar ook met angstaanjagende zeemonsters. Of het een kinderboek is?? Sommige boekhandels zetten het zelfs bij de kunstboeken! De tekeningen zijn werkelijk waanzinnig mooi en gedetailleerd. Je kunt ervan uitgaan dat kinderen dit boek met open mond zullen bekijken. Geen boek om voor te lezen of om lang over te vertellen; met dit boek kunnen zij hun eigen verhaal verzinnen. Dus ja, dit is zéker een boek voor kinderen! (En bij dezen nomineer ik het boek ook meteen voor het Gouden Penseel 2020.)

Bonustips 2018

Omdat ik deze boeken nog niet gelezen had in december vorig jaar, maar omdat het wél topboeken uit 2018 zijn:

Alles komt goed, altijd
Kathleen Vereecken en Charlotte Peys (Lannoo)

Dit boek won afgelopen jaar niet alleen de Woutertje Pieterse Prijs, maar ook de Vlaamse Boekenleeuw. Wil je kinderen laten voelen hoe het is om een oorlog mee te maken? Lees dan dit ontroerende verhaal van Alice voor; een meisje dat opgroeit tijdens de Eerste Wereldoorlog en haar familie langzaam uiteen ziet vallen. Het is schokkend, heftig en aangrijpend, maar werkelijk prachtig geschreven.

Prutje
Pieter Koolwijk en Linde Faas (Lemniscaat)

Een prachtig voorleesboek voor in de klas! Het verhaal gaat over Hens: hij is zijn leven en het werken in de vieze textielfabriek helemaal zat en gaat op zoek naar een land waar hij altijd kan spelen. Pieter Koolwijk speelt met taal en gedachten en schrijft over prachtige thema’s zoals geluk en liefde. Ook nog eens mooi te koppelen aan projecten over kinderarbeid en de industriële revolutie. Kortom: topboek.

Niemandsjongen
Katherine Marsh (Luitingh-Sijthoff)

Dit spannende verhaal vol oprechte emoties laat zien hoe goed het kan zijn om je nek uit te steken voor een ander. Het vertelt over een jonge Syrische vluchteling, een ongelukkige Amerikaanse expat-jongen en de terroristische aanslagen van 2015 in Parijs en Brussel. Een zeer indrukwekkend verhaal vol moedige hoofdpersonen; ontroerend en met een prachtig, hoopvol einde.