Topboeken voor in de klas 2022
Het is nu gelukkig bijna niet meer voor te stellen dat een jaar geleden de scholen nog dicht waren vanwege corona. Toch heeft het coronavirus nog veel invloed gehad op het leesjaar 2022. Het was dan ook een uitdaging om dit jaar net zoveel te lezen en recensies te schrijven als voorgaande jaren. Aan het aanbod lag het niet: wat zijn er veel mooie boeken verschenen! In het blog kun je elke maand zien welke boeken er bij Leesbevordering in de klas binnen komen – het waren er vanaf de zomer zoveel dat het bijna niet meer bij te houden was!
Lezen stond duidelijk op de agenda dit jaar. Vanaf april gaf ik vele lezingen door het hele land – vooral in bibliotheken en scholen in Drenthe, Overijssel en Noord-Brabant. Dat het leesoffensief nog steeds hard nodig is, bleek ook wel uit het rapport Peil.Leesvaardigheid van de Onderwijsinspectie. In datzelfde rapport was ook te lezen dat het loont om (begrijpend) lezen te integreren in alle andere schoolvakken – en laat dat nou precies het doel zijn van deze website!
Er staan inmiddels bijna 900 recensies op Leesbevorderingindeklas.nl: genoeg ideeën dus voor mooie (voorlees)boeken die passen bij de zaakvakken, thema’s of de actualiteit. Dit jaar zijn er 104 recensies bij gekomen (gemiddeld precies 2 per week!), maar de meeste besproken boeken komen nog uit 2021. Veel boeken uit 2022 heb ik wel gelezen, maar van een uitgebreide bespreking is het nog niet gekomen. Op de Insta-pagina van Leesbevorderingindeklas.nl en het blog kun je echter wel regelmatig korte recensies lezen van de nieuwste boeken. Op Facebook verwijs ik vaker naar leesnieuws.
Meest gelezen recensies 2022
Het is altijd leuk om te bekijken welke recensies het meest gelezen zijn of welke posts op social media de meeste respons hebben gekregen. Heel veel mensen hebben dankbaar gebruik gemaakt van de tiplijsten en de boekentips voor de Kinderboekenweek. Een andere leescampagne die duidelijk heel succesvol is geweest, is Nederland Leest Junior 2021, want de recensie van het themaboek Katvis (Tjibbe Veldkamp, Querido) is verreweg het meest geraadpleegd het afgelopen jaar.
Opvallend is dat Alaska (Anna Woltz, Querido) een comeback heeft gemaakt in de top 3 en ook de recensie van Terra Ultima (Raoul Deleo en Noah J. Stern, Lannoo) is – als Woutertje Pieterse Prijs- én Gouden Penseel-winnaar – veel gelezen.
Op Facebook kreeg het stripboek Spijt! (Carry Slee, Ahmad Resh en Ralf van der Hoeven, Moon) de meeste reacties. Deze strip verscheen niet zonder toeval vlak voor de Week tegen pesten en is zeker zo indrukwekkend als het originele verhaal uit 1996. Het laat ook goed zien dat een strip absoluut niet kinderachtig of gemakkelijk hoeft te zijn, waar ik in augustus ook al een artikel over schreef.
Ook op Instagram was de stripversie van Spijt! populair, maar het mooie non-fictieboek Ik voel ik voel wat jij niet ziet (Lotte Stegeman en Mark Janssen, Luitingh-Sijthoff) kreeg de meeste hartjes. De levensechte illustraties van Mark Janssen zijn dan ook wel héél erg mooi! Het boek stond niet voor niets in het lijstje ‘verwonderboeken‘ voor de Kinderboekenweek.
Boekentips uit de praktijk 2022
Ieder jaar vraag ik aan de volgers op Facebook en Instagram welk boek hún ontdekking van het jaar was. Eén fictieboek sprong eruit: Mot en de metaalvissers (Sanne Rooseboom en Sophie Pluim, Van Goor). Dat is dan ook een heerlijk avonturenverhaal, vol interessante personages en met veel aandacht voor familieverhoudingen, vriendschap en de maatschappij. Het is zo’n heerlijk geschreven verhaal, met geheimzinnige spanning en mooie wijsheden. Daar zullen inderdaad veel kinderen van genieten!
Als non-fictieboek werd Een kleine geschiedenis van de mens door dierenogen (Joukje Akveld en Djenné Fila, Lannoo) genoemd. Dit boek staat al in mijn kast te pronken, maar het is er nog niet van gekomen om er echt goed voor te gaan zitten – en dat is met het enorme formaat wel nodig. De titel spreekt weliswaar over een ‘kleine’ geschiedenis, maar het boek is dus érg groot (formaat Atlas). De insteek om dieren te laten vertellen over onze geschiedenis is wel héél interessant en de illustraties van Djenné Fila zijn waanzinnig mooi. Zeker een mooie tip dus. Op bol.com kun je alvast een kijkje nemen in het inkijkexemplaar.
Topboeken uit 2022 voor in de bovenbouwklas
Het is niet gemakkelijk om bij te houden welke boeken er allemaal verschijnen en het is zéker niet makkelijk om een lijstje met topboeken te maken. Onmogelijk eigenlijk, want met zo’n lijstje doe je zoveel boeken en schrijvers tekort! Boeken kunnen goed zijn om diverse redenen: omdat ze inspireren, omdat je er iets uit kunt leren, omdat ze mooi geschreven zijn of simpelweg omdat ze kinderen aan het lezen krijgen… Daarbij komt dat ik lang niet alle boeken van 2022 heb gelezen. Hoe kun je dan een lijstje met ‘beste boeken van 2022’ maken?!
Toch krijg je ook dit jaar weer een lijstje. Een lijstje met boeken waarvan ik hoop dat iedereen ze weet te vinden. Een lijstje met boeken waar je sowieso iets aan hebt als leerkracht. Met boeken waar ik dit jaar ontzettend blij van werd. Boeken waar jij en je klas hopelijk ook van zullen gaan genieten.
Volgend jaar gaan we op naar de 1000 boekrecensies!
Heel veel leesplezier!
Wil je meer weten over het boek? Klik dan door via de titel of cover!
(Geen link? Dan moet de recensie nog geschreven worden!)
Non-fictie waar je wat aan hebt
Tot over mijn oren in het plastic
Daniël Poolen & Merel Corduwener (ill.) (Gottmer)
Ik heb zelden zoveel geleerd van een kinderboek! Echt een ontzéttend interessant boek, waarin je leest welke soorten plastic er zijn, waar we het allemaal voor gebruiken, sinds wanneer en waarom en wat we er nu mee moeten. Bovendien zijn er heel mooie lessuggesties bij het boek gemaakt, die je hier kunt downloaden.
Is dàt kunst?
Thijs Demeulemeester & Aart-Jan Venema (ill.) (Lannoo)
Eerlijk gezegd denk ik na het lezen van dit encyclopedische boek bij sommige kunstwerken nog stééds: Is dàt kunst?! Maar feit is dat dit boek je wel aan het denken zet. Over kunst, maar ook over de maatschappij. Over je mening uiten. Over creativiteit. En sowieso geeft dit boek een fantastisch overzicht van heel veel moderne kunst. Met QR-codes, zodat je de kunstwerken goed kunt bekijken. Zie ook het inkijkexemplaar. Top!
De man in de klok
Arend van Dam & Anne Stalinski (ill.) (Van Holkema & Warendorf)
Ook in dit boek is er veel aandacht voor creativiteit, maar dan van uitvinders en ontwerpers. Arend van Dam vertelt over Dutch Design: over de eerste auto’s en fietsen, het Huis van de Toekomst, een ecodorp, een bijzondere tuin, food design of tassen van koeienmagen. Dat alleen al is ontzettend interessant en inspirerend, maar het boek bevat ook opdrachten waar je leerlingen zo mee aan de slag kunnen!
Waarom hebben we tenen?
Molly Oldfield en diverse illustratoren (Luitingh-Sijthoff)
Dit is zo leuk: voor elke dag van het jaar geeft Molly Oldfield (met hulp van deskundigen) antwoord op de meest fantastische vragen van kinderen van over de hele wereld. Over dieren, het heelal, het menselijk lichaam, wetenschap, sport, de natuur – echt over van álles! Zo kun je elke dag een interessant weetje bespreken!
Perronpapegaaien & krekelcriminelen
Auke-Florian Hiemstra & Annette Fienig (ill.) (Ploegsma)
Bioloog Auke-Florian Hiemstra neemt je mee op safari in de stad, waar je niet alleen perronpapegaaien, maar ook metromuggen, dropduiven of stoepfossielen kunt spotten. Na het lezen van dit boek ga je met totaal andere ogen naar de stad kijken, gooi je nooit meer afval op de grond en ga je voortaan onderin zitten in een dubbeldekkertrein. In het inkijkexemplaar lees je al waarom 🙂
De binnenkant van buiten
Tanja de Boer & Janneke Kornet (ill.) (Nieuwezijds)
In dit boek vertelt Tanja de Boer op zeer aansprekende wijze over dijken, bruggen, gemalen en constructies van huizen. Superinteressant! Dit gaat over hoe wij in Nederland kunnen (blijven) wonen! Ingenieurs zijn dan ook creatiever dan je misschien zou denken. Daarom is het extra leuk dat een beeldend kunstenaar de verhelderende illustraties bij dit boek heeft gemaakt. Toch is de cover dan weer niet handig gekozen: zo grijs! En dan is dit ook nog eens een paperback, waardoor het boek totaal niet uitstraalt hóe boeiend het is! Het boek is echter fascinerend en staat vol interessante tips en opdrachten (denk: NEMO Science Museum). Letterlijk gevalletje: don’t judge a book by its cover. Lees dit boek!
De profeet
Khalil Gibran, Tiny Fisscher (bewerking) en Pyhai (ill.) (Samsara Books)
Tiny Fisscher bewerkte de wereldwijde bestseller van Khalil Gibran – uit 1923, bijna 100 jaar oud! – tot een versie die ook voor kinderen te begrijpen is. Het boek bevat prachtige levenswijsheden, verpakt in een verhaal. Toch is het niet écht een verhaal: in elk hoofdstuk geeft een wijze man antwoord op een belangrijke levensvraag. Het is een boek waardoor je met kinderen in gesprek kunt gaan over het leven: over liefde, werk, fouten maken, vriendschap, plezier, verdriet en nog veel meer. Een boek voor mooie filosofische gesprekken.
Een schrijver waar je wat aan hebt
Er verschenen dit jaar maar liefst drie fantastische non-fictieboeken van één auteur: Geert-Jan Roebers. De boeken zijn allemaal zo geweldig goed te gebruiken in de klas, dat ik voor dit lijstje simpelweg niet kon kiezen. Daarom: dit is nu echt een schrijver waar je wat aan hebt. Houd deze naam in de gaten! Aankomend voorjaar komt er, in samenwerking met de geweldige Merlijne Marell, wéér een veelbelovend boek van hem uit: Metamorfose (Lannoo). Zet deze maar vast op je lijstje van 2023.
Soortenschat
Geert-Jan Roebers & Pieter Fannes (ill.) (Gottmer)
Deze ‘kindercanon van de natuur in de Lage Landen’ is een aanwinst voor elke schoolbibliotheek! Deze encyclopedie helpt kinderen om de planten en dieren van Nederland en België te kennen. Roebers geeft daarvoor vele grappige tips en trucs én er zijn downloadbare memorykaartjes. En door de originele schrijfstijl is het boek nog hartstikke leuk om te lezen ook.
Briljante planten
Geert-Jan Roebers & Margot Westermann (ill.) (Gottmer)
Veel diepgaander dan Soortenschat is dit boek over planten. En echt, het is briljant. Of het nu komt door de vele opmerkelijke weetjes, de kunstzinnige illustraties, de prikkelende uitleg of de prachtige foto’s… dit boek boeit vanaf de eerste bladzijde. Roebers schrijft zó speels en interessant over planten! Wat kun je hier ongelooflijk veel interessante informatie uithalen! En de illustraties van Westermann zijn echt Penseel-waardig. Perfect lesmateriaal dus, want hier kan geen enkel methodeboek tegenop.
Dit was de plastictijd
Geert-Jan Roebers, Margot Westermann & Michiel Spijkers (ill.) (Fontaine)
Hetzelfde ’team’ als bij Briljante planten maakte in samenwerking met de Plastic Soup Foundation dit originele boek over plastic. Origineel ja, want dit is namelijk een verhaal uit de toekomst: het is in 2132 geschreven door dr. Peter V.C. Buis en hij legt twee tieners uit hoe het leven was in het ‘Plasticeen’ ofwel: de plastictijd. Juist. Onze tijd. Ook de kunstzinnige vormgeving trekt de aandacht. Héél anders dus dan het boek van Daniël Poolen over plastic, maar (daardoor) ook zeker de moeite waard.
Fantastische fictie
Misjka
Edward van de Vendel, Anoush Elman & Annet Schaap (ill.) (Querido)
Dit boek (8+) prijkt op vrijwel alle eindejaarslijstjes met ‘beste boeken van 2022’ en is duidelijk een van de grootste kanshebbers op de Gouden Griffel 2023. Edward van de Vendel vertelt op zijn kenmerkende, mooie wijze een waargebeurd verhaal van Anoush Elman: wat een pluizig dwergkonijntje heeft betekend voor zijn gezin, toen zij na jarenlang verblijf in asielzoekerscentra eindelijk in Nederland mochten blijven. Zijn zusje, in het verhaal de 9-jarige Roya, kan zich eigenlijk weinig van hun vlucht vanuit Afghanistan herinneren. Het aaibare konijntje haalt echter verhalen over de vlucht naar boven. Het zijn pure herinneringen, met details die er echt toe doen. Het is een zeer liefdevol verhaal, met aandacht voor trauma en het diepe verlangen naar een thuis. Dit vluchtelingenverhaal is echt een verhaal van binnenuit.
Ghost
Jason Reynolds (vertaling: Maria Postema) (Condor)
Ook Jason Reynolds lijkt in dit boek in de huid van de hoofdpersoon te zijn gekropen. Het indrukwekkende verhaal neemt je mee naar een achterbuurt in de Verenigde Staten en vertelt over grote problemen, zoals armoede en criminaliteit. Tegelijkertijd is het een verhaal vol hoop, over doorzettingsvermogen en kansen grijpen. Het is een boek met zeer intrigerende personages én er komen nog drie delen – elk vanuit een ander perspectief. ‘Voor iedereen die aan het rennen is‘.
Kinderen van het drijfzand
Efua Traoré (vertaling: Tjalling Bos) (Leopold)
Door de tekst op de achterkant verwacht je dat dit boek zich afspeelt in een verborgen wereld, maar dat is niet zo! Het gaat juist over de echte, moderne wereld. Het is geweldig hoe dit boek je meevoert naar tropische streken. Je leert het hedendaagse Afrika – meer specifiek Nigeria – kennen, maar leest ook hoe oude legenden, het koloniale verleden en duistere magie invloed hebben op het heden. Een betoverend en spannend reisverhaal voor 10+.
De verdwenen steden
Shannon Messenger (vertaling: Maria Postema) (Pelckmans)
Kinderen die met een boek juist graag even naar een andere, magische wereld willen verdwijnen, kun je dit boek aanraden. Het is het eerste deel van een in Amerika zeer succesvolle serie en wordt zelfs door Disney verfilmd. In Nederland en België slaat het boek nog wat minder goed aan, waardoor een vertaling van het tweede deel nog op zich laat wachten. Hup, lezen dus! Dit boek is namelijk echt fantástisch! Het is zo mooi opgebouwd en zo raadselachtig, dat je alleen maar gretiger wordt om door te lezen.
Haar 1: Nieuw op school
Aveline Stokart (ill.) & Kid Toussaint (vertaling: Lies Lavrijsen) (Standaard)
Van dit boek had ik helemaal niet zulke hoge verwachtingen, maar het leek me leuk om meer aandacht aan strips te besteden… Maar wat een verrassing bleek dit verhaal te zijn! Dit is dus een voorbeeld van een prachtige, uitdagende graphic novel. Een fantastisch geïllustreerd verhaal vol filmische beelden, levensechte personages en diepe emoties.
De voorlezer van de sultan
Inez van Loon (Clavis)
Om het verleden tot leven te brengen is het gebruik van kinderboeken zéér geschikt. Door spannende, ontroerende en beeldende verhalen kunnen kinderen zich veel beter voorstellen hoe het moet zijn geweest om in een bepaalde tijd te leven. Dit nieuwste boek van Inez van Loon neemt hen ook nog eens mee naar een wereld die altijd compleet verborgen is geweest: de harem van de sultan in Constantinopel. Fascinerende geschiedenis!
Bliksemkind
Hans Hagen & Martijn van der Linden (ill.) (Querido)
Dit boek zit zó knap in elkaar! Een literair pareltje, echt heel bijzonder. Hans Hagen vertelt meeslepend en poëtisch, maar vooral het wisselende perspectief is uniek en verrassend. In dit boek komen namelijk niet alleen mensen, maar ook voorwerpen aan het woord. Hun verhalen overlappen gedeeltelijk; ze geven het verhaal als het ware aan elkaar door. Ook de illustraties van Martijn van der Linden zijn heel bijzonder: prachtig expressief en met gebruik van verschillende (Japanse) technieken. Dit is een heel mooi boek om samen met je klas te lezen en te bespreken.
Prachtige poëzie
Heel de wereld wordt wakker
Vele dichters, Jaap Robben, Sebastiaan Van Doninck (Gottmer)
Voor dit boek verzamelde Jaap Robben (met hulp van Bette Westera en Bart Moeyaert) de 333 mooiste gedichten van de afgelopen 33 jaar. Van grappige, eenvoudige gedichtjes tot gedichten waar je wat dieper over na kunt denken. Met dit boek heb je echt een ware poëzieschat in handen. Wat een rijkdom om hieruit te kunnen putten. Simpel: dit boek hoort in elke klas.
Bonustips
Net als vorig jaar heb ik ook dit jaar weer drie boeken gelezen, die ik werkelijk geweldig vond. Boeken van meestervertellers, waarvan je weet dat ze voor de meeste basisschoolkinderen nog te uitdagend zijn, maar die voor sommige kinderen juist heel veel kunnen betekenen. En nog een tip: lees ze vooral ook zelf. Onvergetelijk!
Bonustips 2021
Ook uit 2021 heb ik nog een paar leestips: omdat ik deze boeken vorig jaar nog niet gelezen had, maar omdat het wél bijzondere topboeken uit dat jaar zijn.
Mahmood en de bende van de tijger
Jan De Leeuw (De Eenhoorn)
Ik moest even een drempel over om dit boek te gaan lezen, want de cover sprak me eigenlijk niet aan. Maar de tekst op de achterkant over een straatbende maakte me nieuwsgierig en wat bleek? Dit verhaal is lief, dromerig, hartverwarmend, rauw, gemeen en kil… Dit boek spreekt vrijwel alle emoties aan die je maar kunt hebben. En dan ook nog prachtig geschreven, met heel veel spanning en een vleugje magie… Maar alles bij elkaar vooral een ongelooflijk verrassend verhaal en absoluut de moeite van het lezen waard.
Vuurbloed 1: Twaalf en het bevroren bos
Aisling Fowler (vertaling: Maren Mostert) (HarperCollins)
Dit boek werd vorig jaar getipt door een van mijn volgers. Het was niet ‘zijn’ genre, maar toch was hij onder de indruk. Dat bleef hangen… En inderdaad: dit is meer dan zomaar een fantasy-verhaal. Het is een bloedstollend spannend leesavontuur, vol geheimzinnigheid. Voor liefhebbers van De Grijze Jager is dit zeker een aanrader! Zo’n boek dat na het lezen echt nog even blijft natintelen in je lijf.
Altijd vluchten
Christine Linneweever (Kluitman)
Dit boek won niet de Jonge Beckmanprijs (die was voor Het Pungelhuis), maar de jury sprak lovende woorden over dit boek – en begrijpelijk! In dit aangrijpende verhaal leer je heel veel over de geschiedenis van Drenthe en Overijssel; over de (veen)koloniën en het ontstaan van Dedemsvaart. Indrukwekkend en heel erg interessant!
